Grote Markt (Centrum)

Gebieden
1275 tot heden
Str202 grote markt 19880560 Str202 grote markt 19880560

De Grote Markt op een marktdag in 1920. Foto: Jan Radersma. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

De Grote Markt is het middelpunt van Breda. Hier staan vanouds het Stadhuis en de Grote Kerk en vinden officiële ontvangsten, grote plechtigheden en feestelijke bijeenkomsten plaats. Daarnaast hebben we hier ook nog terrasjes.

Archeologisch onderzoek

Bij grootschalige rioleringswerkzaamheden in 1994 en 1995 kon archeologisch onderzoek worden gedaan. Het hoogste punt van de stad ligt in de uiterste zuidoosthoek van de huidige Markt. Voordat hier het marktplein werd aangelegd moeten er vennetjes of poelen aanwezig zijn geweest in de lagere gedeelten. Het westelijke deel van de Markt behoorde toen nog tot de erven die aan de Karrestraat lagen. Ook werden er sporen gevonden van houten gebouwen

Ontstaan

De Markt is opzij van de doorgaande wegen aangelegd (noord – zuid de Torenstraat – Karrestraat – Eindstraat en west – oost de Ridderstraat – Sint Janstraat – Veemarktstraat). Deze wegen vormde de eerste generatie straten van de stad. De Markt behoort dus tot de tweede generatie en is ontstaan tussen ongeveer 1275 en 1325. Het zuidelijke gedeelte van de huidige Grote Markt, tussen de Veemarktstraat en de Sint Janstraat, was oorspronkelijk smaller en heette de Korenmarkt. Bij het archeologisch onderzoek in 1994 en 1995 werden er restanten gevonden van een bestrating uit de vijftiende eeuw in de vorm van veldkeitjes

Openbare gebouwen

Het Stadhuis aan de Markt bestond al in 1415, maar was waarschijnlijk al gebouwd iets na 1332. Op de hoek van de Markt en de Veemarktstraat bevond zich ver vóór 1350 de laken- en vleeshal, waar verplicht het laken en het vlees verkocht werd. Deze hal was in 1354 gevestigd op de hoek van de Sint Janstraat en de Korenmarkt. Na de stadsbrand van 1534 verhuisde de hal naar het einde van de Halstraat. In 1615 verhuisde de vleeshal weer naar de Grote Markt, waar het gebouw nog steeds te bewonderen is.

Wat stond er in de krant?

Markten, jaarmarkten en kermissen

De weekmarkt werd in 1321 verplaatst van de maandag naar de dinsdag. Reeds in 1313 waren er twee jaarmarkten: de Sinksenmarkt (Pinkstermarkt) en de Bamismarkt (in oktober). Hieruit zijn de voorjaars- en najaarskermissen voortgekomen. De kermis werd tot in de twintigste eeuw gedeeltelijk gehouden op de Grote Markt.

Plaats, Markt, Grote Markt

De oorspronkelijke naam van het marktplein was de Plaatse (Plaetse). ‘Plaats’ is volgens de toponymist Chr. Buiks een Romaans leenwoord. Vanaf de veertiende eeuw verdrong het, vooral in zuidelijk Vlaanderen, het woord ‘dries’ als benaming voor het dorpsplein. Vanaf 1512 schrijft men de Markt (de Merct). In 1534 brandde een groot deel van Breda af, waaronder zowat de hele Markt. Na de brand werd het de Korenmarkt verbreed en verdween deze naam om plaats te maken voor de aanduiding Markt. In 1621 duikt de naam Grote Markt op, waarschijnlijk naar voorbeeld van Antwerpen, waar een Grote en een Kleine Markt was. Misschien heeft de Franse aanduiding Grande Place de naam van het marktplein beïnvloed.

Oorlogsmonument

De Grote Markt is het middelpunt van Breda en het middelpunt van de Grote Markt is het monument voor de Bredase gevallenen van de Tweede Wereldoorlog van de beeldhouwer Niet Steenbergen, onthuld in 1952. Boven op een zuil staat een beeld van de Bijbelse figuur Judith, als symbool van de Overwinning van het Goede door een list in plaats van door geweld, samenvallend met die van liefde voor het geloof en het vaderland.

Literatuur

F.A. Brekelmans, ‘Korte schets van het marktwezen in Breda’, in Jaarboek de Oranjeboom XXVIII (1975).
J. van Haastert, ‘Beschouwingen bij de criminele vonnissen van de schepenbank van de stad Breda uit de jaren 1626 tot 1795’, in Jaarboek de Oranjeboom XXIX (1976).
Jac. H. van Hooydonk, ‘Middeleeuwse straten in Breda 1250-1550, de Grote Markt van Breda, ontstaan, vorm en geschiedenis’, in Jaarboek de Oranjeboom LI (1998).
Wim Klinkert, ‘Sporen van een oorlog, Zorg om oud-strijders, oorlogsgraven en -monumenten in Breda, 1944-1964’, in Jaarboek de Oranjeboom XLVII (1994).
J.L.M. de Lepper, ‘Kermisattracties en toneelvoorstellingen te Breda in de zeventiende en achttiende eeuw’, in Jaarboek de Oranjeboom XXVIII (1975).
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven