Ginnekenweg (Zandberg, Ginneken)

Gebieden
1125 tot heden
1622 1622

De Ginnekenweg, even ten noorden van het Oranjeplein, met een tram op weg naar Breda, vóór 1904. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

Sommige straten buiten het oude centrum kunnen we aanduiden als oude linten, middeleeuwse wegen, waarlangs in de loop van de negentiende eeuw lintbebouwing is ontstaan. De Ginnekenweg is vanouds de weg van Breda naar Ginneken en verder naar het zuiden en daarmee een van de belangrijkste ontwikkelingsassen van Breda. De grens tussen Breda en Ginneken werd gevormd door de Molenlei, even ten noorden van het huidige Oranjeplein.

Ginnekenseinde

Het Ginnekenseinde, de huidige Ginnekenstraat, vormde in de middeleeuwen een voorstad buiten de stadspoort van Breda. Door de aanleg van de nieuwe omwalling van graaf Hendrik III, vanaf 1531, kwam een gedeelte van het einde buiten de wal te liggen. Buiten de stad lagen de Zandbergen, toen nog echte stuifduinen. In Ginneken werd de weg kortweg aangeduid als de Heerbaan. De toponymist Chr. Buiks vond vermeldingen in onder andere 1655, 1663 en 1705. Heerbaan betekent volgens hem grote, doorgaande weg, een verbinding tussen twee dorpen. Met heerbaan werd oorspronkelijk legerweg bedoeld.

Steenweg

In 1685 werd op kosten van het stadsbestuur van Breda en het dorpsbestuur van Ginneken een steenweg aangelegd van Breda naar Ginneken, een van de oudste steenwegen van Nederland. Zie ook onder Haagweg. In 1713-1714 werd de steenweg doorgetrokken naar Ulvenhout. De weg was beplant met iepenbomen, later met lindebomen. Buiks vond de vermelding Steenweg voor de huidige Ginnekenweg in 1736, 1768 en 1852. Een herinnering aan deze periode wordt gevormd door mijlpaal nummer 2 tegen Ginnekenweg 172 (ten zuiden van het Oranjeplein). Vanaf 1774 komt de naam Ginnekense Steenweg of Ginnekenweg regelmatig voor.

Verstedelijking

Vanaf ongeveer 1850 begon het gedeelte van de Ginnekenweg ten zuiden van de Zandberg al aardig vol te lopen met villas en burgerwoningen. Vanaf 1869 werd de vesting Breda ontmanteld en in 1884 werd een paardentramlijn aangelegd naar Ginneken. Dit was het sein voor de definitieve verstedelijking van de Ginnekenweg. De herenhuizen, die gebouwd zijn na 1884 hebben over het algemeen voortuintjes (van oorsprong allemaal met ijzeren hekjes), de oudere huizen staan over het algemeen direct aan de straat. Dit rommelige karakter is typisch voor de oude linten. In 1927 en 1942 werd de Ginnekenweg door Breda geannexeerd.

Literatuur

Chr. Buiks, Veldnamen in de voormalige gemeente Ginneken en Bavel (Nieuw-Ginneken, 1986), deel 15 en 16, Ginneken-Dorp.
Chr. Buiks, Toponiemen van Teteringen (z.p., 1990).
K.A.H.W. Leenders, Cultuurhistorische landschapsinventarisatie gemeente Breda (Breda, 2006). ErfgoedRapport Breda, nummer 1.
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).
Gerard Otten, 'De verstedelijking van de Ginnekenweg in de negentiende eeuw', Deel I: Suburbanisatie langs de Ginnekenweg vr de ontmanteling van de vesting Breda, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 1992, nummer 4, Deel II: De ontmanteling van de vesting Breda en de aanleg van de tramlijn naar Ginneken, in jaargang 1993, nummer 1, Deel III: De tram als de definitieve stimulans voor de verstedelijking van de Ginnekenweg, in jaargang 1993, nummer 2, Deel IV: Breda, Ginneken en Teteringen hervormd tot n schoon geheel, in jaargang 1993, nummer 4, Deel V: De komst van de stedelijke voorzieningen aan de Ginnekenweg, in jaargang 1994, nummer 1, Deel VI: Martinus Antonius Kuytenbrouwer, de grote promotor van de Ginnekenweg, in jaargang 1994, nummer 2, Deel VII: De annexatiepoging van 1899, enkele latere ontwikkelingen en de toekomst van de Ginnekenweg, in jaargang 1994, nummer 3, Deel VIII: Enkele bijlagen bij de geschiedenis van de Ginnekenweg, in jaargang 1994, nummer 4.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven