Veemarktstraat (Centrum)

Gebieden
1100 tot heden
Str223 veemarktstraat gn19902213 Str223 veemarktstraat gn19902213

De Veemarktstraat in 1908. Foto: A.C. Luber. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

De Veemarktstraat is een gezellige winkelstraat in het hart van Breda. Men onderscheidt het ontstaan en de aanleg van de straten in de binnenstad algemeen in drie generaties. De eerste wordt gevormd door de wegen van de prestedelijke nederzetting (ontstaan in de twaalfde eeuw). Dit zijn van zuid naar noord de Ginnekenstraat, Eindstraat, Karrestraat Torenstraat en Vismarktstraat en van west naar oost de Ridderstraat, de Sint Janstraat en de Veemarktstraat (het gedeelte van de Molenstraat tot aan de Gasthuispoort).

De tweede generatie, aangelegd tussen ongeveer 1275 en 1325, wordt gevormd door de Grote Markt, de Brugstraten, de Katerstraat (Catharinastraat), de Veemarktstraat (alleen het gedeelte tussen de Grote Markt en de Molenstraat), de Molenstraat, de Steenbrugstraat of Nieuwstraat (tussen de Karrestraat en de Waterstraat), de Waterstraat en de Visserstraat. De volgorde van aanleg van deze straten staat niet vast. Na deze generatie volgen als derde generatie de zogenaamde ‘nieuwstraten’, waarvan het jaar van aanleg nauwkeurig bekend is, vanaf 1490.

Gasthuisstraat

De Veemarktstraat behoort dus gedeeltelijk tot de tweede en gedeeltelijk tot de eerste generatie straten in de binnenstad. De oorspronkelijke naam van deze straat is de Gasthuisstraat, zo genoemd naar het Gasthuis dat stond op de plaats van het latere Oudemannenhuis (het huidige MOTI). De straat wordt voor het eerst vermeld in 1340 en is daarmee een van de vroegst vermelde straten in Breda.

Veemarkt

In 1463 wordt gesproken van de Gasthuysstrate op de Veemerct. De veemarkt werd toen blijkbaar al op de Gasthuisstraat gehouden. De naam Veemarkt en later de naam Veemarktstraat zou op den duur de oorspronkelijke naam helemaal verdringen. Ook in 1514 bijvoorbeeld wordt gesproken, vond de historicus Jac. van Hooydonk, van de Gasthuysstrate aen de Veemerckt. De naam Veemarkt gold voor de gehele huidige Veemarktstraat, dus zowel het eerste als het tweede gedeelte.

Bij de aanleg van het Nonnenveld in 1536 werd de veemarkt daarheen verplaatst. Het Nonnenveld werd de Nieuwe Veemarkt genoemd en onze straat de Oude Veemarkt. De naam Gasthuisstraat bleef ook nog in gebruik. Van Hooydonk vond bijvoorbeeld in 1547 vermeld ‘in de Gasthuystrate omtrent de Oude Veemerct’.

Br 10 84 4
Bb 96a hoornpitten
Bij archeologisch onderzoek achter Veemarktstraat 62-64 werden in 1984 zestiende eeuwse leerlooierskuipen en afvalkuilen met hoornpitten aangetroffen

Aan het einde van de zestiende of het begin van de zeventiende werd het tweede gedeelte opnieuw ingericht tot veemarkt, voornamelijk voor varkens. Het tweede gedeelte werd vanaf dan aangeduid als de Veemarkt en het eerste gedeelte als Veemarktstraat. De naam Gasthuisstraat stierf langzaam maar zeker uit.

In de negentiende eeuw werd de veemarkt weer verplaatst naar het Kasteelplein. Bij de invoering van de huisnummering per straat in 1897 heette het eerste gedeelte voortaan Veemarktstraat en het tweede gedeelte Veemarkt. In 1950 werd dit onderscheid opgeheven en werd de hele straat Veemarktstraat. De veemarkt kwam uiteindelijk terecht in de Belcrum.

Jodenmarkt

In 1805 wordt de Jodenmarkt vermeld. In 1778 blijkt dat de Joodse kooplieden op de voorjaarskermis en de najaarskermis altijd in de Veemarktstraat stonden, op het brede gedeelte dat grenst aan de Grote Markt. Nog in 1816 werd bepaald dat de Joodse kooplieden alleen maar in de Veemarktstraat mochten staan en niet op de Grote Markt. Deze discriminerende bepaling zal niet lang daarna wel opgeheven zijn. De naam Jodenmarkt komen we daarna in ieder geval niet meer tegen.

Literatuur

Eric Jacobs, Steffen Baetsen, Kinie Esser, Johan Hendriks, Lina de Jonge, Hans de Kievith, Lisette Kootker, Carola Nooijen, Sebastiaan Ostkamp en Gerard Otten, ‘Tor behoef van de siecken ende armen’, Archeologisch onderzoek naar het Bredase Gasthuis, 1958-2006 (Breda, 2013). ErfgoedRapport Breda 95.
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven