Sinds de heraanleg van de rivier de Mark in de binnenstad loopt de Nieuweweg weer langs het water van de Tolbrugstraat naar de Waterstraat. Bij besluit van Burgemeester en Wethouders van 10 mei 2005 is besloten de oorspronkelijke naam weer te herstellen. Het is een van de mooiste fietspaden van Breda. Zie ook onder Haven.
Nieuwstraten
In de tweede helft van de dertiende eeuw werd rond de stad een aarden wal aangelegd als eerste omwalling. In de veertiende eeuw werd vóór of op deze wal een stenen muur gebouwd. In 1536 en daarna werden deze muren afgebroken en de achterliggende aarden wal afgegraven.
Na de stadsbrand van 1490 tot aan de Beeldenstorm van 1566 is in Breda een groot aantal nieuwe straten aangelegd, de zogenaamde nieuwstraten. In de stadsrekening van 1555 werd al opgemerkt dat de erven die langs de oude vesten of wallen lagen door verschillende mensen werden gebruikt en zelfs met huizen betimmerd zonder toestemming van de stad. Pas in 1561 kwam het tot een akkoord. De ‘erven daar de stads oude wallen eensdeels te liggen plagen’ werden opgemeten door meester Peter de Landmeter en verkocht. De ondergrond van de afgegraven wal werd gedeeltelijk gebruikt voor de aanleg van nieuwe straten. Zo ontstonden de huidige Vlaszak, Oude Vest, Houtmarkt, Karnemelkstraat en Nieuweweg. De breedte van deze straten was meestal twee roeden, dat is ruim tien meter.
Nieuwe Markstraat
In 1559 constateerde het stadsbestuur dat de erven tussen de Waterpoort en de Tolbrug door verschillende personen ingenomen waren en dat er zelfs gebouwen verrezen zonder toestemming van de stad. Een gedeelte van de oude stadsmuur was blijkbaar nog aanwezig. Het bestuur besloot de restanten alsnog af te breken en hier een straat aan te leggen. De eigenaren aan de Nieuwstraat gingen in 1561 in beroep bij de Raad van Brabant in Brussel, maar de Nieuwe Markstraat, de huidige Nieuweweg, is uiteindelijk toch aangelegd in 1566. In de stadsrekening van 1572 wordt de nieuwe weg voor het eerst Nyeuwer Marckstrate genoemd. In de akten magistraal van 1621 heet hij voor het eerst de Nyeuwen Wech. In de zomer van 2004 werd tijdens archeologisch onderzoek de resten teruggevonden van de veertiende-eeuwse stadsmuur en de negentiende-eeuwse kademuur van de Nieuweweg.
Archeologie
Bij de herinrichting van de Markendaalseweg en de Nieuweweg (de Nieuwe Mark) heeft er op een groot aantal plaatsen archeologisch onderzoek waargenomen. Daarbij zijn grote delen van de stadsmuur en de achterliggende terreinen gedocumenteerd.
Literatuur
Walter van de Calseyde, Havenboek, Over het ontstaan van Breda en de terugkeer van zijn bron (Breda, 2007).
Hans de Kievith en Gerard Otten, ‘”De stads oude wallen”, Archeologisch onderzoek en archiefonderzoek naar de middeleeuwse stadsverdediging vullen elkaar aan’, in ErfgoedBrief Breda nummer 14, voorjaar 2010 en nummer 17, zomer 2011.
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).
