Over de Markendaalseweg, de Nieuwe en vooral de Oude Mark.

Momenteel wordt er hard gewerkt aan het traject van de Nieuwe Mark tussen toegang naar de Barones garage en de kruising met de Waterstraat en Karnemelkstraat. Uiteindelijk zal ook het traject tussen de parkeergarage en de Tolbrug een metamorfose ondergaan. Het water komt op een natuurlijk niveau met aan één zijde een verlaagde kade.
Maar hoe en wanneer is de Markendaalseweg aangelegd? Het traject tussen de "bocht" bij de Karnemelkstraat en het Van Coothplein is de afgelopen jaren op Erfgoedweb al een aantal keren belicht. Nu komt het noordelijke deel aan bod.

Demping van de Mark

De Markendaalseweg bestond simpelweg niet vóór 1941. Als een geplande ontsluitingsweg was het namelijk een onderdeel van plannen die in 1937 werden ontvouwd en bekend staan als de Noord-Zuid doorbraak; Het centrum van Breda moest aan de noord- en zuidzijde door moderne autowegen ontsloten worden. Aan de zuidzijde betekende dat de demping van een deel van de oude Markloop. Deze enorme ingreep startte in 1940 en werd in 1941 voltooid.
Vóór de demping van de Mark was er verkeer mogelijk over de Nieuweweg aan de stadszijde en de Jan van Polanenkade aan de overzijde van de Mark. De kade liep van de hoek van de Haagdijk tot aan de huidige Oede van Hoornstraat. Eigenlijk is dus de versmalde Markendaalse weg, zoals deze na 2005 is ingericht voor een deel identiek aan de Jan van Polanenkade.

Jan van Polanekade

De Jan van Polanenkade werd in 1622 aangelegd en was een straat vol met bedrijven die profiteerden van het water als grondstof en transportweg. Er bevonden zich hier een ververij, een scheepstimmerwerf, een pelmolen en als laatste, sinds 1765, een glasblazerij.

De kade werd aanvankelijk aangeduid als "de weg naar de Gasthuisvelden". Pas in 1897 besloot de gemeenteraad deze weg de naam te geven van Jan van Polanenkade. Na 1941, na de demping en het verdwijnen van de eilanden, behield een kort stukje van de kade zijn naam. Van een kade was toen geen sprake meer.

De Nieuweweg

De Nieuweweg werd zo'n 25 jaar na afbraak van de middeleeuwse stadsmuur aangelegd. De Mark, die van oorsprong tegen de stadsmuur aanklotste, werd versmald waarbij er letterlijk een nieuwe weg werd aangelegd vanaf de Tolbrugstraat langs de Waterstraat tot aan de Eindstraat. Net zoals bij de Jan van Polanenkade zullen er van oorsprong houten beschoeiingen zijn aangelegd die pas veel later zijn vervangen door stenen kades.

De middeleeuwen

In de middeleeuwen liepen er geen serieuze straten of wegen langs de Mark. Aan de stadszijde lag de stadsmuur en aan de buitenzijde van de Mark lagen de drassige Gasthuisvelden die regelmatig onder water moeten hebben gestaan. Zuidelijker lag ook nog het eiland de Regenbeemd. De naam "beemd" zegt al voldoende: een laaggelegen hooi- of weiland.

Archeologisch onderzoek

Aan de zijde van de voormalige Jan van Polanenkade heeft nauwelijks archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Veel van het bodemarchief is hier al verdwenen door de bouw van grootschalige appartementen- en kantoorcomplexen bij de aanleg van de Nieuwe Mark tussen 2003 en 2006.
Aan de stadskant zijn grote delen van de 14e eeuwse stadsmuur in het zicht geweest voorafgaand aan de bouw van de grote woningcomplexen. Ook de kademuren van de Mark met de oudere houten kades kwamen in het zicht.