Molenstraat (Centrum)

Gebieden
1275 tot heden
Str239 molenstraat 19580012 Str239 molenstraat 19580012

De Molenstraat in 1958, vóór de sloop. Foto: Firma Schreurs (v/h firma Stutz). (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

De meeste mensen zullen de Molenstraat kennen als de smalle straat die de toegang vormt tot de Bibliotheek en de Nieuwe Veste.

Tweede generatie

Men onderscheidt het ontstaan en de aanleg van de straten in de binnenstad algemeen in drie generaties. De eerste wordt gevormd door de wegen van de prestedelijke nederzetting (ontstaan in de twaalfde eeuw). Dit zijn van zuid naar noord de Ginnekenstraat, Eindstraat, Karrestraat Torenstraat en Vismarktstraat en waarschijnlijk ook de Schoolstraat en de Cingelstraat en van west naar oost de Ridderstraat, de Sint Janstraat en de Veemarktstraat (het gedeelte van de Molenstraat tot aan de Gasthuispoort). De tweede generatie, aangelegd tussen ongeveer 1275 en 1325, wordt gevormd door de Grote Markt, de Brugstraten, de Katerstraat (Catharinastraat), de Veemarktstraat (alleen het gedeelte tussen de Grote Markt en de Molenstraat), de Molenstraat, de Steenbrugstraat of Nieuwstraat (tussen de Karrestraat en de Waterstraat), de Waterstraat en de Visserstraat. De volgorde van aanleg van deze straten staat niet vast. Na deze generatie volgen als derde generatie de zogenaamde ‘nieuwstraten’, waarvan het jaar van aanleg nauwkeurig bekend is, vanaf 1490.

De molenberg

In de jaren 1982-1991 is aan de Molenstraat grootschalig archeologisch onderzoek verricht. In 1983 werden de resten gevonden van een kunstmatig aangelegde molenberg, waarschijnlijk opgeworpen rond 1250. Deze molenberg lang op de hoek van de Molenstraat en de Oude Vest, gedeeltelijk onder de huidige straat. De heren van Breda hadden het molenrecht en dat maakt deze locatie bijzonder. We mogen veronderstellen dat rond 1250 ook de Molenstraat is aangelegd als toegangsweg tot deze windmolen. De molenberg moet bestaan hebben tot het tweede kwart van de veertiende eeuw, toen hij werd afgegraven voor de bouw van de stadsmuur. Daarmee verdween dus ook de molen. De stadsmuur werd met tussenposen gebouwd van 1330 tot ongeveer 1400.

Wat stond er in de krant?

De Molenstraat

In de late veertiende en vijftiende eeuw werden kleine, in vakwerk opgetrokken huisjes gebouwd aan de Molenstraat, blijkt uit diezelfde onderzoeken. In de tweede helft van de veertiende eeuw werd ook een stenen zaalgebouw opgetrokken. In de eerste helft en het midden van de veertiende eeuw, vlak na de bouw van de stadsmuur, werden stenen huizen gebouwd op de rooilijn van de Molenstraat.

Br 17 82 3a
Br 22 91 fase 2
Links ploegsporen uit de IJzertijd, in 1983 aangetroffen aan de Molenstraat. Rechts het archeologisch onderzoek in 1991

De Molenstraat wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde uit 1364. In deze oorkonde wordt bovendien de molenberg genoemd. De molen zelf wordt voor het eerst genoemd in 1333 in verband met de bouw van de stadsmuren. In 1991 zijn ook sporen van de stadsbrand van 1534 aangetroffen. Vanaf de zeventiende en achttiende eeuw vormde de omgeving van de Molenstraat het minder welgestelde stadsdeel van Breda.

De Kleine Molenstraat

Tot 1964 lag aan de westzijde nog een doodlopend zijstraatje, het Kleine Molenstraatje. Deze naam wordt voor het eerst genoemd in 1757 als de Klijne Meulenstraat. Let op de dialectische vorm ‘meulen’. De Kleine Molenstraat werd gedeeltelijk opgegraven in 1982 en 1983. De huisjes hier dateerden uit de zeventiende eeuw of later. Echter...onder deze huisjes werden wel degelijk middeleeuwse bouwsporen aangetroffen, vermoedelijk aan bebouwing rond de molenberg te relateren.

Archeologisch onderzoek

De westzijde van de Molenstraat is, voorafgaand aan de bouw van de nieuwe bibliotheek, nagenoeg geheel archeologisch onderzocht. De omvang van de sporen en vondsten was enorm. De bewoning startte al in de IJzertijd. Tot ca. 1250 is het een gebied dat afwisselend als akker in gebruik was, maar ook heeft er heide gegroeid en waren er periodes met stuifzandbedekking. Na 1250, beginnend met de aanleg van de stadsgracht en aarden wal, worden de eerste menselijke activiteiten zichtbaar. De onderzijde van de molenberg en wat samenhangende bebouwing werd opgegraven. In de eeuwen daarna ontwikkelt zich een stedelijke bebouwing langs de straat met aan de achterzijde nog veel sporen van semi-agrarische activiteiten. Al voor de stadsbrand van 1534 is de bebouwing aaneengesloten.

Literatuur

Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven