De Karnemelkstraat is een zeer brede straat tussen de Markendaalseweg en de Ginnekenstraat. De bebouwing maakt een moderne indruk, maar ook deze straat heeft een zeer oude geschiedenis. De straatnaam verwijst zelfs naar een tijd dat deze straat een ‘modderige straat’ was. Dat moet dus heel lang geleden geweest zijn. De straat was laaggelegen, eigenlijk in het dal van de Mark, dus het moet regelmatig een natte boel zijn geweest.
Het Stadserf
De oudste afbeelding van de huidige Karnemelkstraat is het beroemde schilderij van Breda rond 1520. De Karnemelkstraat was toen een erf tussen de Eindpoort (aan het einde van de Eindstraat) en de Waterpoort (aan de Waterstaat). Dit was eigendom van de stad en werd daarom Stadserf genoemd, niet te verwarren met het huidige Stadserf achter het Stadhuis. Het erf werd gebruikt als opslagterrein. Het lag gunstig tussen twee poorten en aan het water van de rivier de Mark en de stadsgracht.
Nieuwstraten
Na de stadsbrand van 1490 tot aan de Beeldenstorm van 1566 is in Breda een groot aantal nieuwe straten aangelegd, de zogenaamde nieuwstraten. Doel hiervan was waarschijnlijk het verbeteren van de verkeersstructuur (Nieuwstraat, Kraanstraat, Sint Annastraat, Halstraat) en het creëren van marktpleinen (Nieuwe Korenmarkt of Havermarkt en Nieuwe Vismarkt). Bij enkele straten was het uitdrukkelijk de bedoeling bouwgrond te ontsluiten (Cingelstraat, Begijnhof, Keizerstraat en Nonnenveld).
In 1536 en daarna werden de stadsmuren afgebroken. Een van de oude stadstorens, de Poedertoren, stond aan de Karnemelkstraat en werd pas in 1703 afgebroken. Hier werd het buskruit bewaard. In 1561 werden de ‘erven daar de stads oude wallen eensdeels te liggen plagen’ opgemeten door meester Peter de Landmeter en werden ze verkocht. De ondergrond van de afgegraven wal werd gedeeltelijk gebruikt voor de aanleg van nieuwe straten. Zo ontstonden de huidige Vlaszak, Oude Vest, Houtmarkt, Karnemelkstraat en Nieuweweg. De breedte van deze straten was meestal twee roeden, dat is ruim tien meter. Ten zuiden van de Karnemelkstraat lag nog steeds het water van de Oude Vest, de voormalige stadsgracht. Dit werd pas gedempt in 1884.
