Justinus van Nassau was de enige onwettige zoon van Willem van Oranje. Het was in de zestiende en zeventiende eeuw niet ongewoon voor de hoge adel om onwettige kinderen te hebben, zogenaamde bastaarden. Deze werden erkend en maatschappelijk goed op weg geholpen. Als ze ook nog eens extra kwaliteiten hadden werden ze door hun wettige familie ingezet voor allerlei vertrouwensopdrachten. Het is onbekend waar Justinus van Nassau werd geboren, maar hij had sterke banden met Breda. Hij was eigenaar van het slotje Grimhuizen in Ulvenhout.
Bastaard van Willem van Oranje
Justinus van Nassau werd geboren in 1559 als enige buitenechtelijke kind van Willem van Oranje. Zijn moeder was Eva Elincx, dochter van de burgemeester van Emmerik. Willem van Oranje heeft Justinus officieel erkend en opgevoed. Hij studeerde in 1576 te Leiden en werd in 1583 luitenant-kolonel in staatse dienst. In 1585 werd hij luitenant-admiraal. Van 1601 tot 1625 was hij gouverneur van Breda, waar hij namens zijn halfbroers Filips Willem en Maurits de heerlijke rechten over de baronie van Breda uitoefende.
‘Las Lanzas’
In 1625 moest Breda, onder leiding van gouverneur Justinius van Nassau, zich na een beleg van elf maanden door de Spaanse generaal Spinola op 2 juni 1625 overgeven vanwege het gebrek aan voedsel onder de burgerbevolking en de uitzichtloosheid van de verdediging. Het garnizoen kreeg een eervolle aftocht. De beroemde schilder Diego Velázquez heeft de overgave vastgelegd in het schilderij ‘Las Lanzas’, dat in het Prado museum in Madrid hangt. Justinus en zijn vrouw Anna van Mérode-Pietersheim vertrokken naar Leiden, waar hij in 1631 stierf. Beiden liggen begraven in de Hooglandse Kerk te Leiden, onder een fraaie grafzerk die daar nog steeds te zien is.
Het huis van Justinus van Nassau
Justinus bezat een groot huis op de hoek van het Kasteelplein en de Cingelstraat. Dit huis bestaat nog steeds en al is het uiterlijk ervan in de 400 jaar enigszins gewijzigd, het geeft wel een goed beeld van hoe een hofhuis er in de zeventiende eeuw uitzag. Momenteel is het gebouw een appartementencomplex met de naam ‘Justinus van Nassau’ en niet openbaar toegankelijk .
Grimhuizen
Waarschijnlijk heeft Justinus tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) ook het slotje Grimhuizen in Ulvenhout gekocht. Zijn nazaten noemden zich namelijk ook heer van Grimhuizen. Deze Nassautak (Nassau-Grimhuizen zouden we deze wel kunnen noemen) is echter uitgestorven. Het slotje is gesloopt in 1904. Het stond ter plaatse van de huidige Laurentiuskerk in Ulvenhout. Ter weerszijden van de kerk staan echter nog steeds twee poortjes van het voormalige slotje. Het slotje was een zogenaamd coulissenkasteeltje. Het was omgracht en zag er wel uit als een kasteeltje, maar het was met de militaire technieken van die tijd al niet meer verdedigbaar. Grimhuizen was omringd met renaissance tuinen en leek in aanleg wel op Bouvigne. Ook de bouwstijl van de twee bewaarde poortjes wijst daar op. Verschillende malen is Grimhuizen onderwerp geweest van archeologisch onderzoek. Op grond van baksteenformaten en andere vondsten is het grootste deel van het gebouw gedateerd op de zeventiende eeuw. Het zeventiende-eeuwse slotje is gebouwd op de fundamenten van een ouder huis uit de vijftiende of zestiende eeuw.
Literatuur
Ad Jansen, Straatnamen voormalige gemeente Nieuw-Ginneken (Nieuw-Ginneken, 1997).
Ad Jansen, ‘De heren van Grimhuysen te Ulvenhout, 1400-1580’, in Brieven van Paulus, oktober 1998, nummer 121.
Joeske Nollen en Erik Peters, ‘Plattegrond Grimhuijsen in Ulvenhout compleet’, in ErfgoedBrief Breda, voorjaar 2010, nummer 14.
