Gasthuispoort (Centrum)

Gebieden
1280 tot heden
Str224 gasthuispoort 19942827 Str224 gasthuispoort 19942827

De opgemetselde Gasthuispoort na de opgraving in 1980. Foto: Gemeente Breda, Openbare Werken, Simon Schonck. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

Het gedeelte straat tussen de samenkomst van de Veemarktstraat en de Catharinastraat en de kruising Kennedylaan – Vlaszak heette tot voor kort officieel Boschstraat. Deze situatie was erg verwarrend. In verband met de herontwikkeling van deze locatie heeft het College van Burgemeester en Wethouders dan ook op 20 januari 2015 besloten dit gedeelte de naam te geven van Gasthuispoort.

De Gasthuispoort

In de middeleeuwen was Breda omringd door een stadsmuur. Het tracé hiervan is nog gemakkelijk te herkennen in de Vlaszak, de Oude Vest, de Houtmarkt, de Karnemelkstraat, de Nieuweweg en de Haven. Er waren drie stadspoorten, de Gasthuispoort (aan het einde van de Veemarktstraat), de Eindpoort of Lombardpoort (aan het einde van de Eindstraat) en de Tolbrugpoort (aan de Tolbrugstraat). Een minder belangrijke poort bevond zich aan de Waterstraat, de Waterpoort. De Gasthuispoort stond dus aan het einde van de Veemarktstraat. De oorspronkelijke naam van deze straat was de Gasthuisstraat. Het Gasthuis stond op de plaats van het latere Oudemannenhuis (het huidige MOTI) aan de Boschstraat. De oorspronkelijk naam van de Boschstraat was dan ook het Gasthuiseinde, het einde, de voorstad aan de zijde van het Gasthuis.

Br 20 76 8
Br 20 76 topo
De blootgelegde toren van de Gasthuispoort. Rechts de ligging van de poort en stadsmuur onder de voormalige Sociale Dienst en Burgerzaken.

Archeologisch onderzoek

Begin 1976 werd, bij de bouw van de Sociale Dienst, bij toeval een gedeelte van de Gasthuispoort en de fundering van de stadsmuur ontdekt. Onder leiding van de gerenommeerde amateurarcheoloog Moelands vond een groot archeologisch onderzoek plaats. Stadsarchivaris Frans Brekelmans bestudeerde de schriftelijke bronnen betreffende de stadsmuur. Volgens Brekelmans bestond er al in 1290 een aarden omwalling rond Breda. Waarschijnlijk in 1333 gaf hertog Jan III van Brabant opdracht om Breda met stenen muren te omringen. Pas in 1410 was deze muur helemaal voltooid. De Gasthuispoort van rond 1330 werd door Bert Moelands opgegraven, maar ook een oudere poort, vermoedelijk aangelegd als doorgang door een aarden wal, uit het derde kwart van de dertiende eeuw. De stenen stadsmuur werd gesloopt in 1536-1538. Van 1537 tot 1546 werd Breda omgeven door nieuwe aarden wallen, die de oude stadsmuur overbodig maakten. Na de bouw van de Sociale Dienst werd de fundering van de Gasthuispoort een kleine meter opgemetseld. In een van de torens werd een bronzen plaquette aangebracht van de kunstenaar Hein Koreman met de tekst ‘Hier stond de Gasthuispoort,

Literatuur

F.A. Brekelmans, ‘De middeleeuwse omwalling van Breda’, in Jaarboek de Oranjeboom XXX (1977).
Eric Jacobs, Steffen Baetsen, Kinie Esser, Johan Hendriks, Lina de Jonge, Hans de Kievith, Lisette Kootker, Carola Nooijen, Sebastiaan Ostkamp en Gerard Otten, ‘Tot behoef van de siecken ende armen’, Archeologisch onderzoek naar het Bredase Gasthuis, 1958-2006 (Breda, 2013). ErfgoedRapport Breda 95.
Hans de Kievith en Gerard Otten, ‘”De stads oude wallen”, Archeologisch onderzoek en archiefonderzoek naar de middeleeuwse stadsverdediging vullen elkaar aan’, in ErfgoedBrief Breda, nummer 14, voorjaar 2010 en nummer 17, zomer 2011.
L. Moelands, ‘De opgraving van de Gasthuispoort te Breda’, in Jaarboek de Oranjeboom XXX (1977).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven