Beijerd (Centrum)

Gebieden
1533 tot 1957
Str252 beijerd low Str252 beijerd low

Het straatje de Beijerd in 1953. Foto: Firma Schreurs (v/h firma Stutz). (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

Het straatje de Beijerd bestaat niet meer. Sinds 1977 is het opgenomen in de brede straat de Vlaszak. Aanvankelijk waren de Vlaszak (west) en de Beijerd (oost) twee evenwijdig lopende straatjes. Vanwege de complexe geschiedenis wordt de oude Beijerd hier toch apart behandeld.

Gasthuis

Tussen de latere Beijerd, de Boschstraat, de Pasbaan en de latere Kloosterstraat (tussen de Beijerd en de Pasbaan) lag het complex van het Gasthuis, voor het eerst vermeld in 1246. Gasthuizen waren in eerste instantie gericht op zowel de opvang van reizigers als op het verzachten van de geestelijke en fysieke noden van de burgers uit de eigen stad die daar niet op eigen kracht in konden voorzien. In de loop van de zestiende eeuw gingen de gasthuizen steeds meer als een voorloper van een verzorgingshuis fungeren. Ouderen konden zich in het gasthuis inkopen en op die manier verzekerd zijn van een verzorgde oude dag. Het Gasthuiscomplex omvatte ook een kapel, later de Gasthuiskerk genoemd en een kerkhof, het Gasthuiskerkhof. De kapel en het gebouw de Beijerd (passantenverblijf) lagen dus aan het straatje de Beijerd.

Ter plaatse van de latere Beijerd moet reeds voor 1391 een weg langs de buitenzijde van de stadsgracht gelopen hebben, In dat jaar werd deze verplaatst naar de oostzijde van het Gasthuiscomplex, de huidige Pasbaan.

Straatje

Vóór de aanleg van de nieuw wallen rond Breda lag het Gasthuis buiten de Gasthuispoort. Door de aanleg van de nieuwe wallen in 1531 kwam het complex binnen de stad te liggen en kwam daarmee onder druk te staan van de verstedelijking. Waarschijnlijk werd in 1533 het straatje de Beijerd aangelegd naast de voormalige stadsgracht. Tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621) werd het Gasthuiskerkhof aan de zijde van de Boschstraat in 1617 door het stadsbestuur verkaveld.

Sloop

Vanaf 1798 werd het Gasthuis aangeduid als het Oudemannenhuis. Aan het gebruik als bejaardentehuis voor mannen kwam in 1954 een einde. Van 1956 tot 2005 was het gebouw Cultureel Centrum De Beyerd. Op 11 juni 2008 werd door koningin Beatrix hier het Graphic Design Museum Breda, later het MOTI, Museum Of The Image, geopend. Momenteel is het Stedelijk Museum Breda in het gebouw gevestigd.

De bebouwing aan de straatjes de Beijerd (inclusief de resten van de Gasthuiskapel), de Vlaszak en de noordelijke gevelrij aan de kop van de Boschstraat werd gesloopt in 1957, inclusief de kapelrestanten en passantenverblijf. Hierdoor ontstond een autorondweg rond de binnenstad, een ‘Cityring’. Nieuwbouwplannen gingen echter niet door en van 1958 tot 1985 heeft het gebied dienst gedaan als parkeerplaats.

Archeologisch onderzoek

In 1957 is na de sloop van de bebouwing een proefsleuf gegraven door de Gasthuiskapel. Daarna is in de periode 1985-2006 een groot deel van het Gasthuiscomplex opgegraven. De resultaten zijn gepubliceerd in het rapport "tot behoef van de siecken ende armen" dat in 2013 is uitgegeven.


Literatuur

Eric Jacobs, Lina de Jonge e.a, ‘Tot behoef van de siecken ende armen’, Archeologisch onderzoek naar het Bredase Gasthuis, 1958-2006 (Breda, 2013). ErfgoedRapport Breda 95.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven