De (her-)ontdekking van een geheimzinnig gewelf

Tijdens de archeologische begeleiding bij de aanleg van een nieuw riool op de Vlaszak werden enkele weken geleden begravingen aangetroffen. Deze konden gelinkt worden aan de oude begraafplaats op het terrein rond de middeleeuwse Gasthuiskapel. In dit nieuwsbericht hebben we daar melding van gemaakt.

Enkele meters verder werd in de wand van de rioolsleuf muurwerk ontdekt dat na het schoonmaken een ingestort gewelf bleek te zijn. De wanden van deze ruimte (wat eerst als een kelder werd beschouwd) waren nog redelijk intact.

Na bestudering van oude kaarten bleek die kelder zich op een rare plaats te bevinden. De nieuw gegraven rioolsleuf, waarin het bakstenen gewelf zichtbaar werd, bleek onder het voormalige straatje de Beijerd te liggen. De gehele bebouwing is, samen met de tegenhanger de Vlaszak, eind jaren ’50 afgebroken voor de aanleg van de huidige Vlaszak. Een kelder onder een straat was in dit geval zeer onwaarschijnlijk.

Het kadastraal minuutplan van 1824 met daarop geprojecteerd de rioolsleuf.

Ook een oud riool dat zou afwateren op het Oude Vest riool was niet waarschijnlijk door de locatie en de constructiehoogte van 1,90 en een breedte van 3 meter. Nog geheimzinniger werd het toen we een plattegrond tegenkwamen met een reconstructie van het gehele Gasthuiscomplex, toen al bekend als het Oudemannenhuis.

Deze kaart was in de jaren ’30 vervaardigd door de toenmalige adjunct-directeur van de Dienst der Openbare werken dhr. E.P.J. de Wolf, tevens een enthousiast amateur historicus. Hij vermeldt een verzakking in 1854 in een huisje aan de Vlaszak en interpreteert dat als een ingestorte onderaardse gang.

Op zijn plattegrond geeft hij de ligging met gestippelde lijnen aan en met een schetsmatige doorsnede geeft hij de afmetingen van de “gang” weer. Wij weten niet wat zijn bron is geweest en wat er precies in 1854 te zien is geweest maar de Wolf trekt de gang door tot op de begraafplaats rond de, toen al in onbruik geraakte, Gasthuiskapel.

Wat we dus wel weten is dat er enkele weken geleden een bakstenen ruimte is aangetroffen die zich op dezelfde locatie bevindt als de gang op de plattegrond van De Wolf. De hoogte en breedte komen overeen, evenals een ondergrond van leem. Het gaat dus om dezelfde constructie.

Door een eerdere verstoring van de ondergrond hebben we niet kunnen vaststellen in hoeverre het gewelf doorloopt richting het Gasthuiscomplex. Voor ons is de functie nog steeds een raadsel. We hopen de komende tijd via onderzoek het Stadsarchief meer te weten te komen over deze raadselachtige plek.