De Heuvel is sinds de middeleeuwen altijd een zelfstandige buurtschap geweest onder de heerlijkheid, later de gemeente Princenhage (Hage-Nassau) en werd in 1942 geannexeerd. Heuvel of Hovel wordt volgens de toponymist Chr. Buiks voor het eerst vermeld in 1425. Hij verklaart de naam als inderdaad een heuvel, een natuurlijke hoogte in het landschap. Tussen het gehucht en het dorp Princenhage lagen enkele hoge koppen, die zeker vanuit het dal van de Bieloop en de Weerijs behoorlijk opgevallen zullen zijn. Heuvel is in de omgeving van Breda vaak de benaming van het (kunstmatig verhoogde) centrum van een dorp, bijvoorbeeld te Oosterhout, Ulvenhout, Alphen en Den Hout, maar dit zal hier niet bedoeld zijn. Het zuidwestelijke gedeelte van de Heuvel vormde aanvankelijk de buurtschap Eindhoven.
Parel van de wederopbouw
Het uitbreidingsplan Heuvelkwartier werd gedeeltelijk ontworpen door de beroemde Nederlands architect en stedenbouwer M.J. Granpré Molière (traditioneel, dorps) en gedeeltelijk door F. Peutz (rationeel, strokenbouw) en door de gemeenteraad vastgesteld in 1949. Het plan geldt als een van de topstukken van de wederopbouw in Nederland.
Thematische straatnaamgeving
In en rond de Heuvel komen enkele oudere straatnamen voor, zoals de Heuvelstraat, de Oosterstraat, de Oranjeboomstraat en de Flierstraat. Het grootste deel van de straatnamen in de Heuvel is echter thematische straatnaamgeving. Eind jaren veertig, begin jaren vijftig werden de straten hier genoemd naar ontdekkingsreizigers, personen in verband met onderwijs, ‘West-Indische eilanden’, de leden van het Driemanschap van 1813, staatslieden uit de negentiende en het begin van de twintigste eeuw en raadspensionarissen van vóór 1806. Enkele straten kregen een bijzondere naam: de Heuvelbrink en de Dr. Struyckenstraat.
De Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, 1945-1949
Op 19 augustus 1945 proclameerden de nationalistische leiders Soekarno en Mohammad Hatta de onafhankelijkheid van Indonesië (Soekarno werd de eerste president). Pas op 27 december 1949 vond in Amsterdam de soevereiniteitsoverdracht plaats, waarbij Nederland Indonesië erkende. Opvallend is dat tijdens deze oorlog een groot aantal straten in het nieuwe Heuvelkwartier namen heeft gekregen van Nederlandse ontdekkingsreizigers die in de zestiende eeuw de weg naar het toenmalige Indië hebben gevonden.
