Drie grote en een kleintje...Over de groei van Breda.

Voordat Ginneken een uiterst "playsant" dorp werd had het al eeuwenlang een geschiedenis van een klein gehuchtje met een kerk vlak bij de Mark. De eerste naamsvermelding is in 1248 en in 1328 kreeg het z’n eigen bestuur. Tot op dit moment kan de naam Ginneken niet goed verklaard worden. Het lijkt wel een bijzonder oude naam te zijn, veel ouder dan de eerste vermeldingen.

Princenhage bestond voor 1500 niet ! Zo omschrijft Leenders Princenhage in zijn cultuurhistorische landschapsinventarisatie. Pas in de 16e eeuw begint zich een kern bij de tot dan eenzaam in de akker gelegen Haagkerk te vormen. In 1620 waren er 26 huizen, waaronder wellicht een enkele hoeve. In 1750 was het huizental 139; in 1832 196. De kom van Princenhage is dan een typisch verzorgingscentrum met op veel gebieden zelfs keuze-mogelijkheden en met enige stedelijke allure.

Omstreeks 1300 wordt in de archiefstukken Teteringen voor het eerst vermeld. De woeste

De historische kom van Bavel, ook wel Kerkeind genoemd is een wat dichter bebouwd straatgedeelte met een in 1488 gebouwde kerk aan de zuidzijde en de voorganger ervan ver voorbij de noordzijde. Kerkeind is vernoemd naar de parochiekerk die tegenwoordig op z'n derde locatie staat. De eerste kerk van Bavel, vermoedelijk een 13e eeuwse kapel, lijkt aan het begin van de Dorstseweg gestaan te hebben, dus volledig buiten het huidige dorp.

Prinsenbeek-dorp heette vanouds kortweg De Beek. In 1942 werd het de hoofdplaats van de nieuwe gemeente “Beek NB”, die in 1951 de naam “Prinsenbeek” kreeg. De naam van de dorpskom veranderde mee. De naam Beek is afgeleid van de aanwezigheid een waterloopje dat vanuit het Liesbos via de lage delen van de Haagse Beemden in de Mark uitvloeide. Dit was de Bosloop/Kesterenloop.

Begin 19e eeuw was Ulvenhout een enkele vrij dicht bebouwde straat. Bij Ulvenhout horen de Ulvenhoutse Beemd, Ulvenhoutse Bos; d'Akker en de Grootakker tUlvenhout. Daarnaast was er nog het Ulvenschot was een plek waar men beesten kon weiden in of bij het Ulvenhoutse Bos.

Zandberg was een klein gehucht aan de noordzijde van de brug over de Molenlei. Dit gekanaliseerde waterloopje kruiste net ten noorden van de Franklin Rooseveltlaan de Ginnekenweg. Aan de zuidzijde werd het in de jaren '30 van de vorige eeuw begrensd door het landgoed Rustland.

De Teteringsedijk loopt van de vesting tot aan de oude Driesprong en werd in 1692 bestraat. De kern van het gehucht lag rond de aansluiting met de oude Heusdenhoutsestraat

Het gehucht Boeimeer werd gevormd door groep hoeven, arbei­derswo­ningen en een herberg nabij de plaats van het voormalige klooster Vredenberg. De bij de boerderijen behorende akkers lagen op de dekzandrug van Boeimeer. De gehuchtnaam wordt voor het eerst genoemd in 1307. De Hoeve Boeimeer die de kern van het gehucht vormde werd al in 1448 in erfpacht gegeven.

Heusdenhout is een oud gehucht waarin het centrum, de kapel uit 1518, zich bevindt op de kruising van de noord-zuid lopende Heusdenhoutse weg (ook wel Heerbaan genoemd) en een oost-west lopende dekzandrug, die achter de kapel overging in heide met duintjes.

Het gehucht Lovensdijk bestond uit een groepje boerderijen op een hogere akker aan de gelijknamige weg. Het lag ten noordoosten van de huidige kruising De La Reyweg / Lovensdijkstraat / Hogeschoollaan. Tot 1963 liep de Lovensdijk(-straat) door tot aan de Heusdenhoutseweg maar werd daarna afgesneden door de Claudius Prinsenlaan. Voordat Breda in de periode 1531-1536 z'n nieuwe omwalling kreeg was de Lovensdijk nog veel langer. Hij liep toen door naar de Akkerstraat.