In het voorjaar van 2012 heeft het Archeologisch Diensten Centrum (ADC) een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd op het terrein tussen de Lange Stallen en Ginnekenstraat. Bredanaars kennen dit terrein als "Mols Parking". De werkputten hadden een spreiding over het gehele parkeerterrein. Speciale aandacht was er voor de oude bebouwing aan de Akkerstraat, de diverse stadsboerderijen en de Rulsloot.
Opgraving Achter de Lange Stallen 2012
muurwerk en kelders van één van de oude stadsboerderijen
18de eeuwse kookpan (grape) van roodbakkend aardwerk
oliekannetje, roodbakkend aardewerk 17de/18de eeuw
/
De opgravingputten van 2008 en 2012 geprojecteerd op de huidige topografie en op het kadastraal minuutplan van 1824
Oorspronkelijke terreingebruik
In de middeleeuwen lag dit terrein buiten de stadsmuren en maakte deel uit van de achtererven van de Ginnekenstraat. Aan de oostzijde werden deze grote, vermoedelijk blokvormige percelen begrensd door de Rulsloot. Over de aard en het eigendom van de percelen ten oosten van de Rulsloot is weinig bekend. Duidelijk is wel dat dit gebied nog lang een agrarisch karakter had. Vermoedelijk in de vorm van tuinderijen en kleinschalige veeteelt. In de 19de en 20ste eeuw verschijnen er stadsboerderijen en fabriekjes.
Links sporen van de huisjes aan de Akkerstraat, rechts een doorsnede door de Rulsloot.
Begraafplaats
In 2008 was er al een proefsleuf gegraven achter de St. Joostkapel om de aard en intactheid van de achterliggende begraafplaats vast te stellen. in 2012 konden de feitelijke begrenzing worden vastgesteld.
Akkerstraat
De Akkerstraat liep in de richting van de grote akkercomplexen aan de zuidoostzijde van de stad en sloot vóór de aanleg van de vesting in de 16de eeuw aan op de Lovensdijkstraat.
In de zeventiende eeuw werden er soldatenbarakken en -woningen gebouwd. Tussen de Oude Vest en de Akkerstraat ontstond een klein ambachtswijkje.
Uit het proefsleuvenonderzoek is gebleken dat een (aanzienlijk) deel van de oude bebouwing aan de noordzijde van de Akkerstraat in de vorm van funderingen, muurresten en keldermuren nog aanwezig is. Voor een deel is de bebouwing verloren gegaan bij de aanleg van recentere gebouwen, zoals een garage. De verwachting is dat resten van bebouwing langs de Akkerstraat in westelijke en oostelijke richting eveneens nog in de bodem aanwezig zullen zijn.
De Rulsloot
De achtererven van de Ginnekenstraat werden vanouds begrensd door een brede sloot die uitwaterde op de Rulle, een gegraven waterloopje dat uitkwam in de Mark. De Stallingstraat is aangelegd op de gedempte Rulle. De Rulsloot liep diagonaal over de huidige parkeerterrein. Feitelijk werd het (van oorsprong houten) paardenstallen complex uit 1682 schuin over het terrein gebouwd en is de latere infrastructuur en percelering aan het complex aangepast.
Niet geheel duidelijk is of het straatje de Zandpoort op de gedempte Rulsloot ligt of dat het ontstaan is al een begeleidend pad langs de sloot.
In een aantal werkputten is de sloot aangetroffen. De breedte varieerde tussen de 3 en 6 meter. De sloot is op een gegeven moment versmald waarbij er een houten beschoeiing is aangebracht. Vermoedelijk is de sloot in de late 17de eeuw gedempt. Immers bij de aanleg van de Lange Stallen was er geen waterafvoer meer mogelijk.
Achtererven van de Ginnekenstraat
De Rulsloot vormde vanouds de achtergrens van diepe percelen aan de Ginnekenstraat. Van oorsprong blokvormig maar uiteindelijk een lappendeken van gesplitste ongelijkvormige percelen.
In de proefsleuven die het dichts bij de huidige bebouwing van de Ginnekenstraat werden aangelegd zijn relatief weinig sporen gevonden die iets over de aard en het gebruik als erf duidelijk maken. Vermoedelijk waren grote delen van de erven ingericht als hof met een agrarische invulling. Denk hierbij vooral aan moestuinen.
Links één van de stookgangen van stoomzuivelfabriek De Hoop. Rechts één van de boerderijcomplexen die zich tot in de jaren"70 nog op het binnenterrein bevond. Op de achtergrond de schoorsteen van de melkfabriek. (foto: Johan van Gurp, collectie Stadsarchief Breda)
Bebouwing op de achterterreinen
Er verschijnen een aantal stadsboerderijen en werkplaatsen op de diverse erven. In de 19de eeuw verdicht de bebouwing zich omdat er verscheidene industriële gebouwen en arbeiderswoninkjes worden opgetrokken. Bij het archeologisch onderzoek blijkt dat er in de proefsleuven relatief weinig resten bewaard zijn gebleven maar dat ook te maken met de ligging van de werkputten. Daarnaast werd er op plaatsen waar oude bebouwing werd verwacht laat 19de of vroeg 20ste eeuwse "nieuwbouw" aangetroffen. Slechts van één boederij zijn oudere resten aangetroffen.
De jongere bebouwing, waarvan ook uit historische bronnen veel bekend is, was nog volop aanwezig.
- Melkfabriek de Hoop, achter Ginnekenstraat 115, vanaf 1910
- Boerderij Kuijlaars, vanaf 1899
- Boerderij Claassen, rond 1900
- Kuiperij en houtzagerij Simons, achter Ginnekenstraat 45, vanaf 1875
- Arbeiderswoningen Achter de Lange Stallen, begin 20ste eeuw
- Houtloodsen Simons, Zandpoort, 1899
- St. Joost school, achter St. Joostkapel, 1884
- Garagebedrijf Rapid, Akkerstraat 26-28, begin 20ste eeuw
Vondsten
De achtererven van de woonhuisjes aan de Akkerstraat en de opvulling van de Rulsloot hebben een aantal 17de en 18de eeuwse vondsten opgeleverd. Vooral het zuidelijke deel van de sloot leverde veel aardewerk, glas , leer en dierlijk botmateriaal in de vorm van slachtafval op.
Gerelateerd nieuws
Deel dit artikel
Nieuwsbrief
Ook interessant
Erfgoedweb is een initiatief van
