Ginnekenstraat (Centrum)

Gebieden
1200 tot heden
Str257 ginnekenstraat low Str257 ginnekenstraat low

De Ginnekenstraat is één van de belangrijkste winkelstraten in het centrum van Breda. De Ginnekenstraat, Eindstraat, Karrestraat, Torenstraat en Vismarktstraat moeten dateren uit de twaalfde eeuw. Men veronderstelt algemeen dat deze straten onderdeel uitmaakten van de prestedelijke nederzetting als ontsluitingsroute vanuit het zuiden. Deze straten vormen dus de oudste generatie straten in het centrum. Ook de Schoolstraat en de Cingelstraat lijken topografisch tot deze eerste generatie te behoren.

Ginnekenseinde

Henk Muntjewerff en Harry Gerritsen schrijven dat de oudste vermelding van de Ginnekenstraat uit 1347 is. De bebouwing hier wordt dan aangeduid als Buiten de Eindpoort. Deze naam wordt in de vijftiende eeuw wel afgewisseld met de aanduiding Buiten de Lombaardpoort. Met deze namen werd het hele gebied buiten de stadspoort aangeduid tot aan de Molenlei, de grens met Ginneken. De bebouwing van de Ginnekenstraat vormde een einde, de stadsbebouwing buiten de muren, net zoals het Gasthuiseinde, de huidige Boschstraat. De naam Ginnekenseinde komt voor vanaf 1499. Ook de huidige Ginnekenweg, voor zover deze onder Breda viel, werd zo genoemd. Het Ginnekenseinde was blijkbaar zó belangrijk dat het ook wel zonder meer het Einde genoemd werd.

Ginnekenstraat

Bij de Rul, het riviertje dat ter plaatse van de huidige Stallingstraat liep, stond een draaiboom. Rond 1535-1540 werd het Ginnekenseinde binnen de nieuwe wallen getrokken en verdween ook de draaiboom. De naam Ginnekenseinde was tamelijk hardnekkig. Pas in 1640 duikt de naam Ginnekenstraat op. Nog in de achttiende eeuw werd de straat regelmatig het Ginnekenseinde genoemd. Pas sinds de invoering van straatnaamborden in 1812 heeft de naam Ginnekenstraat de alleenheerschappij.

Achter Sint Joost

In de Ginnekenstraat bevinden zich diverse gangen en stegen met een eigen geschiedenis. Tussen de Sint Joostkapel in de Ginnekenstraat en nummer 29 bevindt zich een gang, die vanouds bekend stond als Achter Sint Joost. De huisjes dateerden gedeeltelijk al van vóór 1800.

Fort

Tussen Ginnekenstraat 85 en 111 lag een gang van twaalf huisjes die het Fort genoemd werd. Een fort was een vrij algemene aanduiding voor een rij arbeidershuisjes.

Beemdgang

De Beemdgang begint aan de Ginnekenstraat tussen de huisnummers 4 en 14. De poort is afgesloten met een hek. De steeg is ontstaan als een particuliere gang die via een bruggetje toegang gaf, tot het eiland de Beemd in de rivier de Mark. Later zijn in deze poort huizen gebouwd, waardoor hij het karakter kreeg van een gemene gang. Later raakten alle eigendommen weer in één hand waardoor het semi-openbare karakter van de gang weer verloren ging. De naam Beemdgang wordt genoemd in verschillende bronnen uit de achttiende en negentiende eeuw.

Rode Poort

Tussen Ginnekenstraat 16 en 26 loopt een brede, doodlopende gang naar het westen. In de gang bevinden zich diverse adressen. Voorheen droeg deze gang de naam de Rode Poort, waarschijnlijk naar de kleur van de poort die de gang afsloot.

Archeologisch onderzoek

In 1963 werd een poorttoren van de veertiende eeuwse Eindpoort opgegraven.Ruim twintig jaar later werd bij rioolwerkzaamheden tegenover de toegang tot de Houtmarkt muurwerk van een zogenaamde voorpoort ontdekt. Deze lag dus aan de buitenzijde van de gracht.
In 2008 werd het begraafplaatsje achter de St. Joostkapel opgegegraven. Dat bleek grotendeels al geruimd te zijn behalve de zijde aan de Zandpoort. Daar lagen nog begravingen, vermoedelijk overledenen uit het Tuchthuis. Er werden nauwelijks resten van de oorspronkelijke kapel aangetroffen. De huidige kapel heeft namelijk maar 1/3 van de oorspronkelijke lengte. Wel werd er een bronsgietkuil of -oven gevonden. Hier werd brons gesmolten voor het vervaardigen van kerkklokken.


Literatuur

Chr. Buiks, Toponiemen van Teteringen (z.p., 1990).
Wim Hupperetz, Het geheugen van een straat, Achthonderd jaar wonen in de Visserstraat te Breda (Utrecht, 2004).
Henk Muntjewerff en Harry Gerritsen, ‘De straten van Breda naar Ginneken’, in Engelbrecht van Nassau 2007, nummer 1.
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven