Heusdenhoutseweg (Heusdenhout)

Gebieden
1882 tot heden
STR325 Heusdenhoutseweg 19630050 STR325 Heusdenhoutseweg 19630050

Een schilderij van J.C. Huysmans (1776-1859) van de kapel van Heusdenhout, rond 1820-1830. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda id.19630050)

In het begin van de zeventiende eeuw blijkt de Heusdenhoutseweg deel uit te maken van de weg van Geertruidenberg naar Antwerpen. Tot de bouw van de nieuwbouwwijk Heusdenhout liep de Heusdenhoutseweg van Weilust nog helemaal door naar de Valkenierslaan. De ze situatie is nog te herkennen aan de rij oude bomen langs de Heerbaan. Tot 1936 hoorde ook de huidige Moleneindstraat onder de Heusdenhoutseweg.
Om de veranderingen in de loop van deze weg goed te begrijpen is het handig om eens een kijkje te nemen op de website Topotijdreis

Bos van hoogopgaande bomen

De toponymist Chr. Buiks vond een eerste vermelding van Heusdenhout als Hosenholt in 1303. De vorm Hosenhout is al uit 1308. De vorm waar wij het meest aan gewend zijn, Heusdenhout met een ‘d’, dateert pas van 1746. De betekenis van ‘hout’ is volgens hem ‘bos van hoogopgaande bomen’. In het Middelnederlands betekent Hose, huese, heuse ‘steel, stang, handvat’. Heusdenhout kan dan betekenen ‘bos van hoogopgaande bomen, waar men hout vindt om stelen van te maken’. De ‘d’ in Heusdenhout is mogelijk tussengevoegd naar analogie met de naam Heusden. Als deze verklaring juist is, zal het bos voornamelijk bestaan hebben uit essen, een boomsoort, waarvan het hout uitermate geschikt is voor stelen. Essen groeien op vruchtbare, enigszins vochtige bodem. In Heusdenhout kan het oudste gedeelte van de cultuurgrond, de dorpsakker, vroeger mogelijk een begroeiing met essen gedragen hebben. Ook iepen moeten in de middeleeuwen in Heusdenhout bekend zijn geweest getuige de namen Epelenberg en IJpelaar.

Heerbaan

Buiks noemt al een Heusdenhoutseweg in 1542, maar waarschijnlijk was deze identiek met de Heusdenhoutsestraat, de huidige Kapelstraat. Hij heeft ook voor de huidige Heusdenhoutseweg vermeldingen gevonden als Heerbaan, bijvoorbeeld in 1650, 1662 en 1829. Heerbaan betekent oorspronkelijk ‘legerweg’. Een heerbaan is een grote doorgaande weg. De breedte ervan moest minstens veertig voet, dat is twaalf meter zijn.

Weg van Geertruidenberg naar Antwerpen

In het begin van de zeventiende eeuw blijkt de Heusdenhoutseweg deel uit te maken van de weg van Geertruidenberg naar Antwerpen, via Den Hout, Teteringen, Heusdenhout, Ginneken en de Duivelsbrug. Zie ook onder de Duivelsbrug. Buiks vond vermeldingen van de Heerweg van Geertruidenberg in 1634 en 1699. Op kaartjes van de grenzen tussen Breda en Ginneken uit ongeveer 1660 heet de weg de Heerbaan van Antwerpen op Geertruidenberg of de Heerbaan van Antwerpen.

Zandstraat

De Heusdenhoutseweg heeft in de negentiende eeuw onder allerlei namen bekend gestaan. Op de lijst van publieke wegen van Ginneken van 1817 komt de weg voor als de Molenweg, zo genoemd naar de Teteringse molen die in 1800 aan deze weg gebouwd werd. Het minuutplan van het kadaster van Ginneken van 1827 noemt hem de Zandstraat of Baan van Teteringen naar Ginneken. Op de kaart van De Haan van ongeveer 1850 en in de leggers van openbare wegen van Ginneken heet hij de Zandstraat zonder meer.

Keiweg

In 1882 ging de weg deel uitmaken van de keiweg van Ginneken naar Teteringen. In de aanbesteding daarvan wordt hij voor het eerst weer Heusdenhoutscheweg genoemd. Deze naam werd bevestigd in 1936. Bij hetzelfde raadsbesluit van 1936 werd de Moleneindstraat afgesplitst.

Literatuur

F.A. Brekelmans, ‘Het opslagmonopolie van Breda en de bruggen over de Bovenmark’, in Jaarboek de Oranjeboom XXII (1969).

Chr. Buiks, Veldnamen in de voormalige gemeente Ginneken en Bavel, deel 13, Heusdenhout I (Nieuw-Ginneken, 1985).

Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

C.J. Wirken, Het verdwenen dorp, Herinneringen aan Heusdenhout (Breda, 1986).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven