de Rith, Rithsestraat (gehucht)

De Rith is een oud buurtschap inde oude gemeente Princenhage. Aanvankelijk was het een eenzijdig straatgehucht langs de gemeenschappelijk gebruikte Aard. De akkers lagen aanvankelijk alleen aan de noordwestzijde van de straat, de Aard aan de zuidoost­zijde. Een aard werd door de gerechtigden (veelal boeren) gebruikt met turf steken, maaien van heide, laten grazen van vee, dit alles volgens bepaalde reglementen (de aardbrief, keur). De naam "Rith" is afgeleid van rijt, een kleine natuurlijke waterloop. In dit geval gaat het dan om de Bijloop.

De middeleeuwen

Aan de hand van de betaalde cijnzen en dergelijke weten wij dat in De Rith boerderijen en akkers lagen die een band hadden met de middeleeuwse heerlijkheden Ten Houte, Burgst en Gageldonk. Bijvoorbeeld de hoeve Hondsdonk op De Rith, behoorden tot Ten Houte, waarvan het centrum op de Prinsenhoef was. Naast Hondsdonk ligt Hazard of Hoeve op De Rith, later als landhuis herbouwt. Deze oude hoeve werd te leen gehouden van de heerlijkheid Burgst, waarvan het centrum in de Haagse Beemden lag. Weer andere gronden hoorden onder Gageldonk, waaraan in de Haagse Beemden nu nog het Hooghuis en het kapelletje herinneren.

De Aard

In 1648 verzochten twee burgers van Breda de heer van Breda om grote stukken heide te mogen gaan ontginnen. De heren Cannaerts en vooral Beens wisten zo de hand te leggen op stukken heide en andere gemeenschappelijk gebruikte gronden die ingesloten in cultuurland in de nabijheid van de stad nog voortbestonden: de Gemene Weiden van de Emer, Groot en Klein Overveldse Heide, Buurstede-Heike, De Aard, het Bavels Broek en Baarschot bij Dorst. Ondanks grote tegenstand van de omwonende boeren, die een heuse boerenoorlog ontketenden wegens het verlies van hun weidegronden, vond de ontginning toch min of meer doorgang. In ieder geval werden die gebieden netjes verkaveld door landmeter Christoffel Verhoff.
De Rithse Straat werd rechtgetrokken en tussen deze straat en de in 1646 gegraven Turfvaart werd een aantal brede kavels uitgezet. Het stukje van de Aard ten noorden van de Rithse Straat werd in een aantal evenwijdige stroken verdeeld.