Opgraving Sophiastraat 1989

In het najaar van 1989 kon de Archeologische Vereniging Breda in de Sophiastraat/Nassaustraat een reeks waarnemingen doen bij de aanleg van een nieuwe hoofdriolering. De waarnemingen vonden plaats in de omgeving van de kruisingen met resp. de Mauritsstraat, Nieuwe Boschstraat en Kennedylaan. Het belang van deze waarnemingen lag erin dat de riolering op enkele plaatsen de in 1870 afgebroken vestingwerken zou kruisen. De kaart met de ontwikkeling van de vestingwerken kunt u hier downloaden.

Bastion Mansfield

Bij de eerste reeks van (vier) waarnemingen aan de noordwestzijde van de Sophiastraat werd op ca. 1.20-1.40m onder maaiveld een minimaal 15cm dikke leemlaag aangetroffen. Op de storthopen van de sleuf werden de resten van een sterk organische laag gevonden met organische resten in de vorm van compacte brokken met takjes en zaden en zoetwatermosselen. Hier was dus de bodem van de vestinggracht uitgegraven. Deze waarnemingen hebben plaatsgevonden onder het bastion Mansfield. Hiervan werden echter geen resten teruggevonden. Uit historische bronnen is bekend dat dit bastion in de late zestiende eeuw is aangelegd, uitstekend in de zestiende-eeuwse stadsgracht (zie kaart).

Boschpoort

Bij de waarnemingen op de kruising Sophiastraat/Mauritsstraat werden resten teruggevonden van de waldoorgang en buitenpoort van de Boschpoort uit 1682. De fundering van de tunnel zat tot ca. 1.50 m onder het maaiveld. De poort was echter tot 3 m diep gefundeerd. De tunnel had een breedte van 4.10 m. De muren hadden een dikte van ca. 2 m. Deze doorgang is over een lengte van 7 m waargenomen. Aan de oostzijde van de doorgang en buitenpoort werd een gedeelte van de teruggetrokken flank van het naastliggende bastion Bosch aangetroffen.

Bastion Bosch

De laatste waarneming betrof de zuidoostelijke flank van Bastion Bosch. Een ruim 2m dikke muur met zeer zware steunberen werd overdwars in de Nassaustraat over een lengte van 6m aangetroffen. Op de kruising Sophiastraat-Nieuwe Boschstraat werd een muur met gewelfaanzet aangetroffen, vermoedelijk behorend bij een binnenmuur van bastion Bosch.

Oudere bouwsporen

Interessant was de aanwezigheid van een complexe stratigrafie en een bouwconstructie van ca. 3 x 4m aan de westzijde van de kruising. Het lijkt zeer goed mogelijk dat er bebouwing is aangetroffen aan de noordwestzijde van het verlengde van de Boschstraat vóór de aanleg van het bastion of vestinggracht.

Waarneming in 2012

In 2012 werd aansluitend op de bouwsporen aan de Boschstraat, maar nu vanuit de Nieuwe Boschstraat opnieuw vijftiende- en zestiende-eeuwse bouwsporen gevonden van huizen aan de Boschstraat. Tevens werd er een brandlaag aangetroffen. Uit historische bronnen is bekend dat deze huisjes in 1534 zijn afgebrand en dat het terrein kort daarna is opgenomen in de nieuwe vestingwerken.