Opgraving Tolbrugstraat 1 1984

1200 tot 1983

Het archeologisch onderzoek op de hoek Tolbrugstraat/Nieuwstraat in 1984

Fragment van een vuurklok (dertiende/veertiend eeuw), een omgekeerde kom met wat ventilatiegaten die je over een brandend vuur zette in de haard. Zo gloeide de haard na zonder kans op brand. Al in de pottenbakkersoven gesneuveld.

Vetvanger. Hiermee ving je vet op dat van het vlees aan het spit afdroop. Een braadspit stond in de haard opgesteld. Datering late dertiende/vroege veertiende eeuw.

Balansweegschaaltje messing, veertiende/vijftiende eeuw

Laat vijftiende-eeuwse/vroeg zestiende-eeuwse glazen beker

Van 15 december 1983 tot 15 februari 1984 werd een onderzoek uitgevoerd op een braakliggend terreintje op de hoek van de Tolbrugstraat en de Nieuwstraat. Door middel van drie kleine werkputten kon er een oppervlakte van ca. 100 vierkante meter onderzocht worden. De resultaten van het onderzoek geven een goed beeld van de bebouwingsontwikkeling in dit stadsdeel vanaf de eerste ontginning in de twaalfde eeuw tot in de vijftiende eeuw. Begin 1985 werd er aan de straatzijde (Tolbugstraat) een vervolgonderzoekje gedaan. In 1985 werd 100 m naar het zuidwesten opnieuw archeologisch onderzoek uitgevoerd. In 1987 is op deze locatie de huidige Baronesgarage gebouwd.

Opgravingsputten van 1983 en 1985 op resp. de huidige topografie en de kadastrale minuut van 1824

12e eeuwse bewoning op het veen

De onderste lagen (bijna 3 meter onder het huidige straatniveau) konden vanwege wateroverlast nauwelijks onderzocht worden. De oudste bewoningsfase werd aangetroffen op een afzettingslaag dat werd gekenmerkt door een opeenvolging van klei- en veenlagen. Op deze plaats aan de Mark wezen houten palen en resten van vlechtwerk op het bestaan van een houten gebouw en/of beschoeiing. Rond 1200 werd er op het terrein een brede sloot gegraven. Deze sloot had een gebogen verloop en omringde misschien een ovaalvormig woonterrein. De werkputten waren echter te klein om deze hypothese te kunnen toetsen.

In het midden van de dertiende eeuw werd de sloot gedempt met afval. Op de zelfde plaats kwam een houten huis te staan met in de bodem ingegraven houten staanders en een lemen vloer. Binnen in het huis werd de haardplaats teruggevonden, waaruit af te leiden valt dat de houten constructie een woonfunctie bezat. Het huis kende drie bewoningsperioden waarbij de leemvloer telkens vernieuwd werd. De afmetingen van de woning konden niet bepaald worden. Uit deze periode stammen ook enkele afvalkuiltjes en stortlagen met 14e-eeuws pottenbakkersafval. In de 15e eeuw werd dit proces met steeds weer de aanleg van een nieuwe leemvloer herhaald. Nu echter gebruikte men doorlopende bakstenen funderingen. Bij deze woning hoorde een houten tonput waaruit een aantal keramische voorwerpen geborgen werden.

12e/13e eeuwse beschoeiing (links) en zicht op de exteem natte omstandigheden waaronder gewerkt moest worden (rechts)

Vervolgonderzoek 1985

Pal aan de straatzijde werd in 1985 nog een sleuf gegraven. Daarin werd opnieuw het veenpakket zichtbaar met daarop de oudste bewoningssporen. Ook werden hier kuilen aangetroffen met verbrand leem en houtskool en misbakselscherven. Uit een jongere fase was 15e eeuwse muurwerk aanwezig. In een tonputje werd een balansweegschaaltje aangetroffen daterend uit de 14e of 15e eeuw.