Nassausingel (centrum)

Gebieden
1877 tot heden
Str275 nassausingel low Str275 nassausingel low

Vanaf ongeveer 1870 gingen de steden in Nederland enorm groeien. De welvaart nam toe, spoorwegen werden aangelegd, de vestingwerken rond verschillende steden werden gesloopt, de industrie breidde zich uit en er werden voor het eerst in lange tijd weer grote stadsuitbreidingen gerealiseerd. Van 1870 tot 1876 werd de vesting Breda ontmanteld. Leider van deze operatie was de Arnhemse architect F.W. van Gendt.

Tezelfdertijd was er sprake van een oplevend nationalisme. Het Oranjehuis ging functioneren als een unificerend symbool. Alle grote en middelgrote steden in Nederland kregen een nieuwbouwwijk met straten die genoemd waren naar leden van het koninklijk huis. Breda heeft aan deze tendens een eigen inhoud gegeven. Hier werden straten genoemd naar de Nassaus, de voorouders van Willem van Oranje. Deze straatnaamgeving ondersteunde ook de pretentie van Breda als residentiële stad.

Een fraai wandelpad

Van Gendt maakte ook de plattegrond voor de nieuwe straten, het zogenaamde Plan van Uitleg. Hij modelleerde zijn ontwerp rond de Singelgracht. Hij verlengde vervolgens de belangrijkste straten tot aan de reeds bestaande uitvalswegen. De singelgracht was bedoeld om de waterafvoer te verbeteren. Ze kregen echter nóg een belangrijke taak: ze maakten een aangename wandeling mogelijk. Voordat de wallen werden geslecht, was dit de geliefkoosde wandeling van de Bredanaars en de singels namen deze taak nu over. In 1874 al werd de singelweg beplant met bomen. In 1877 kreeg de huidige Nassausingel de naam Oostbinnensingel. Aan de stadszijde van de Nassausingel strekte zicht de uitgebreide exercitieterreinen uit van de nieuwe Chassékazerne en de al bestaande Kloosterkazerne.

Het Wilhelminapark

De nog minderjarige koningin Wilhelmina bracht op 25 september 1894, samen met haar moeder, koningin Emma, een bezoek aan Breda. De beide koninginnen legden systematisch bezoeken af aan alle grotere steden in Nederland om zo de Nederlandse bevolking in contact te brengen met het koningshuis. In de loop van 1894 viel al regelmatig de naam Wilhelminapark, maar pas op 26 januari 1895 werd de naam officieel vastgesteld.

De Nassausingel

Op deze datum kreeg behalve het Wilhelminapark ook de Nassausingel zijn naam. De naam is dus uitdrukkelijk gekoppeld aan de naamgeving van het park. Koningin Wilhelmina werd in 1895 uitdrukkelijk in verband gebracht met de Bredase Nassaus. Dit is het eerste signaal voor de herlevende belangstelling in de Bredase Nassaus.

Burgemeester Guljé

De voorstellen voor de namen Wilhelminapark, Wilhelminasingel en Nassausingel komen duidelijk uit de koker van E.H.A. Guljé (1836-1908), burgemeester van Breda van 1893 tot 1907. Hij was een man van de moderne tijd. Hij bemoeide zich met waterleiding, telefoon, tramlijnen, industrie en kanalen. Hij wilde Breda uitbouwen tot een aangename woonstad met veel groen. Hierin paste zijn belangstelling voor het koninklijk huis en de Nassaus. Hij kende Brussel waarschijnlijk uit eigen aanschouwing en hij heeft naar vermogen meegewerkt om Breda om te bouwen naar een stad met groene boulevards en parken.

Een vrijliggend fietspad

In 1997 werd de Chassékazerne met de bijbehorende terreinen door de gemeente Breda overgenomen van het Rijk. Er werd een prijsvraag uitgeschreven voor de inrichting van het gebied die werd gewonnen door Office for Metropolitan Architecture (OMA), het bureau van Rem Koolhaas in Rotterdam. Het landschappelijk ontwerp werd gemaakt door bureau West 8, eveneens in Rotterdam. Het ontwerp is opgebouwd volgens het zogenaamde campusmodel, vrijstaande grote gebouwen te midden van een groene omgeving. Het Chassé Park, zoals het nu genoemd wordt, moet zich ontwikkelen tot een groot eikenbos. De Nassausingel is omgebouwd tot een breed, vrijliggend fietspad. Vanaf de singel hebben we een mooi gezicht op het park met zijn opvallende zichtlijnen naar de Grote Kerk en de binnenstad.

Archeologisch onderzoek

Aan de stadszijde van de Nassausingel zijn op een groot aantal plaatsen delen van de vestingwerken aangetroffen. Grotendeels bij de aanleg van het Chassépark maar ook bijvoorbeeld bij werkzaamheden in de Koepel gevangenis


Literatuur

Gerard Otten, 'De ontmanteling van Breda en het Plan van Uitleg van Van Gendt, 1869-1881', in Jaarboek de Oranjeboom XLIV (1991).
Gerard Otten, ‘Nassaustraatnamen in Breda, de Nassausingel (1895)’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2011, nummer 1.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven