Moleneind (Teteringen)

Gebieden
1200 tot heden
1024 1024

Het Moleneind is het zuidelijke uiteinde van het oude dorp Teteringen. (bron: Google Streetview)

Vanouds maakte het Moleneind deel uit van de grote verbinding van Breda naar Geertruidenberg en Oosterhout. Deze verbinding verliet Breda langs de Teteringsedijk en liep verder langs de huidige Lage Weg. Bij de huidige Posthoorn waaierde deze weg uit in verschillende richtingen: langs het Moleneind, Hoolstraat, Hoeveneind en Bergsebaan in de richting van Geertruidenberg, langs de huidige Moleneind, Wildhage, Sint Josephstraat en Heistraat naar Oosterhout en langs de huidige Galgenstraat en Dongensebaan naar Dongen, Loon op Zand en Den Bosch. Het punt waar de weg splitste naar Geertruidenberg en Den Bosch heette algemeen de Vuilenbras. De historisch-geograaf Karel Leenders noemt dit punt de oude Driesprong. Met de aanleg van de huidige kaarsrechte Oosterhoutseweg in 1813-1816 en de Tilburgseweg in 1822-1823 verloren deze wegen hun functie.

De molen

Volgens Rehm stond de molen van Teteringen aanvankelijk in de Zandbergen, ten zuiden van Breda. Toen de Fransen in 1794 dreigden Breda te gaan belegeren, werden alle huizen rond de vesting afgebrand en ook deze molen. In 1800 plaatste de gemeente Teteringen een nieuwe houten standaardmolen aan de zuidzijde van de Teteringsedijk. We moeten ons niet laten misleiden door deze plaatsaanduiding, het gaat om een perceel aan de zuidzijde van de huidige Lage Weg, die toen nog onderdeel uitmaakte van de Teteringsedijk. De molen werd door de gemeente verpacht en zorgde zo voor een mooie inkomstenpost voor de gemeente Teteringen. De gemeente Teteringen had dank zijn deze inkomsten rond 1860 de laagste belastingdruk van alle dorpen in de omgeving. De molen werd in 1890 verkocht aan een particulier en vond in 1919 een roemloos einde door afbraak. De eigenaar ging over op stoom, later op gas en nog later op diesel.

Naamgeving

Op het minuutplan van het kadaster van 1824 staat het huidige Moleneind aangegeven als de Holstraat. De tegenwoordige Hoolstraat heet op deze kaart de Bergsche Baan. Volgens de wegenlegger van de gemeente Teteringen van 1951 heette de weg toen de Keiweg van Teteringen naar Ginneken.
In 1953, toen Teteringen overging op een nieuw huisnummersysteem met straatnamen en per straat genummerde huizen, kreeg het Moleneind de naam die reeds lang in gebruik was. Volgens de toponymist Chr. Buiks is Moleneind een vrij jonge naam, gevormd in de negentiende eeuw, nadat hier een molen gebouwd werd. Door de aanleg van de Napoleonsweg Breda Oosterhout, begin negentiende eeuw, werd volgens hem een gedeelte van de Hoolstraat afgesneden. Dit deel werd het Moleneind genoemd. Eind is een veel voorkomend element in nederzettingsnamen, zie ook Hoeveneind. Moleneind komt als straatnaam ook voor in Prinsenbeek.

Literatuur

Chr. Buiks, Toponiemen van Teteringen (z.p., 1990).
K.A.H.W. Leenders, Cultuurhistorische landschapsinventarisatie gemeente Breda (Breda, 2006). ErfgoedRapport Breda, nummer 1.
G.J. Rehm, De molen van Teteringen, in Jaarboek de Oranjeboom XVII (1964).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven