Engelbrecht I van Nassau

1370 tot 1442

Engelbrecht I. Detail uit het grafmonument voor Engelbrecht I ,Johanna van Polanen en Jan IV (foto: Grote kerk Breda)

Heer van Breda van 1403-1442

Engelbrecht I van Nassau-Dillenburg werd geboren op het slot Dillenburg in Duitsland, ergens tussen 1370 en 1380, als zoon van graaf Jan I van Nassau-Dillenburg en Margaretha, gravin van der Marck.
Hij werd heer van Breda door zijn huwelijk met de erfdochter Johanna van Polanen en werd opgevolgd door zijn zoon Jan IV van Nassau. Om versnippering van het familiebezit te voorkomen was Engelbrecht geestelijke geworden en had hij afgezien van een erfenis. Hij was student in Keulen in 1389 en domproost in Münster tot 1399, zonder overigens te zijn gewijd. Omdat zijn beide broers kinderloos waren, deed hij weer afstand van de proosdij en trouwde in Breda op 1 augustus 1403 met Johanna van Polanen (1392-1445), vrouwe van Breda en de Lek. Tot haar erfenis behoorden vele heerlijkheden en ridderhofsteden in Holland en Brabant, Henegouwen, Utrecht en Zeeland. In 1403 was Engelbrecht de dertig al voorbij, van hoge adel, maar met weinig geld. Johanna was pas elf jaar oud en schatrijk. Het paar werd uiteraard om politieke redenen aan elkaar gekoppeld.

Blijde Inkomst, 1404

Engelbrecht I van Nassau en Johanna van Polanen hielden op 24 augustus 1404 hun Blijde Inkomst in Breda. Ter gelegenheid hiervan gaven zij enkele voorrechten aan hun onderdanen, die zij vastlegden in een oorkonde. De originele oorkonde is bewaard gebleven en bevindt zich in het stadsarchief, met het uithangend zegel van Johanna van Polanen in bruine was. Het zegel van graaf Engelbrecht is verloren gegaan. Op de achterzijde staat geschreven ‘Chartre van de Blijde Incomste van Engelbrecht, jongcgreve tot Nassau en Johan, vrouw van der Lecke, 1404.’

Engelbert van Nassauplein

Op 5 juli 1905 maakte de directie van de Bredasche Bouwgrond-Maatschappij door middel van een advertentie in de kranten bekend dat zij ter gelegenheid van de onthulling van het gedenkteken de verbindingsweg met het Mastbos de naam had verleend van Baronielaan en aan het ‘rondpoint’ de naam had gegeven van Engelbert van Nassauplein. De aanduiding ‘Engelbert’ in plaats van ‘Engelbrecht’ is typisch voor die tijd. Deze pleinnaam is sindsdien in de versukkeling geraakt. We zullen op het ronde plein in de Baronielaan (met de vier kastanjebomen) geen straatnaambordje ‘Engelbert van Nassauplein’ meer aantreffen.

Literatuur

M.W. van Boven, ‘De inhuldiging van de heren van Breda’, in Th.E.A. Bosman, J.P.A. Coopmans en B.C.M. Jacobs, De heerlijke stad, achtste colloquium De Brabantse Stad, Bergen op Zoom, 2 en 3 oktober 1987 (Assen en Maastricht, 1988).
F.F.X. Cerutti, Middeleeuwse rechtsbronnen van stad en heerlijkheid Breda, Deel 1: Inleiding, rechtsbronnen tot 1405 (Utrecht, 1956).
Thomas Ernst van Goor, Beschryving van stadt en lande van Breda (’s-Gravenhage, 1744).
Johan Hendriks, Gerard Otten en Patricia Böschen (red.), Het Breda boek (Zwolle en Breda, 2008).
Frie van der Heijden, ‘Joyeuse entrée van Engelbrecht en Johanna, 24 augustus 1404’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2004, p. 148-153.
Gerard Otten, ‘Het Baroniemonument en de baronie van Breda, een verzonnen traditie’, in Jaarboek de Oranjeboom L (1997).
Gerard Otten, ‘De Nassaustraatnamen in Breda, een verkenning’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2010, nummer 4.
Gerard Otten, ‘Nassaumonumenten en Nassaustraatnamen in het Bredase negentiende-eeuwse beschermd stadsgezicht (1905-1911)’, deel een, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2011, nummer 4 en deel twee in jaargang 2012, nummer 1.
V. Paquay, ‘Dynastiek zelfbewustzijn in steen, herdatering en situering van het Nassaugrafreliëf in de Grote Kerk te Breda’, in Jaarboek de Oranjeboom XL (1987).

Meer over...

Gerelateerd nieuws

06-02-2024 Alle Nassau's en Oranje-Nassau's op een rijtje

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Waarneming Nassau Grafkelder 1996

1450 tot 1475

In het kader van de restauratie van de Grote Kerk van Breda werd in mei 1996 de familiegrafkelder van de Bredase Nassaus onderzocht. Aanleiding voor het onderzoek was de noodzaak om de grafkelder te behandelen tegen zwamaantasting en verder gedeeltelijk te restaureren. De kelder ligt in de noordelijke zijbeuk van het koor, vlak voor en gedeeltelijk onder het grafmonument van de eerste Bredase Nassaus. Op dit bekende laatgotische grafmonument staan Engelbrecht I van Nassau, de stichter van de Bredase Nassaudynastie, zijn vrouw Johanna van Polanen, hun zoon Jan IV van Nassau en diens vrouw Maria van Loon afgebeeld.

Johanna van Polanen

1392 tot 1445

Johanna van Polanen werd geboren op 10 januari 1392. Haar geboorteplaats is onbekend. Zij was het enige kind van Jan III van Polanen en gravin Odilia van Salm. Jan III van Polanen, heer van Breda overleed op 10 augustus 1394 en vanaf dat moment was de kleine Johanna dus vrouwe van Breda.

Jan IV van Nassau

1410 tot 1475

Heer van Breda van 1442-1475 Jan IV van Nassau was de oudste zoon van Engelbrecht I en werd opgevolgd als heer van Breda door zijn oudste zoon Engelbrecht II. Hij werd geboren op de Dillenburg in het huidige Duitsland op 1 augustus 1410 als zoon van Engelbrecht I van Nassau en Johanna van Polanen en speelde een belangrijke rol in het hertogdom Brabant onder de Bourgondische hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute.

De Nassaus en Oranjes

1403 tot heden

Engelbrecht van Nassau werd heer van Breda door zijn huwelijk met de erfdochter van Jan III, Johanna van Polanen. Engelbrecht I van Nassau-Dillenburg werd geboren op de Dillenburg in Duitsland. De oorsprong van de Nassaus ligt dus in Duitsland. Engelbrecht werd opgevolgd door zijn zoon Jan IV van Nassau. Uit het huwelijk van Jan IV met Maria van Loon werd Engelbrecht II geboren die zijn vader in 1475 opvolgde. Jan IV had ook een bastaardzoon, Jan de Bastaard, die huis Assendelft in de Nieuwstraat liet bouwen.

Grote of Onze Lieve Vrouwekerk

1410 tot heden

De Grote of Onze Lieve Vrouwekerk was vanouds de belangrijkste kerk van Breda. Met de bouw van de kerk, zoals we hem nu zien, is in 1410 begonnen. De voorganger van deze kerk wordt al in 1269 genoemd.