De stadsbrand van 1490. Hoe zat dat nou ook alweer?

In 1490 ontstaat er tijdens een riddertoernooi (!!) aan de Vismarkt een brand. De Vismarkt strekte zich toen nog uit tot aan de Reigerstraat. Het toernooi was een initiatief van Graaf Engelbrecht van Nassau.

“Gedurende die vermaecken ontstont aldaer aen den Vismerckt zeer schielick een hevigen brandt met zoo veel gewelt van daar voortging”

Zo werd de brand beschreven door Thomas van Goor, onze 18de eeuwse Bredase historieschrijver.
Een toernooi in de smalle Vismarktstraat ? Dat lijkt toch onwaarschijnlijk. Met een ruim burchtterrein op korte afstand lijkt het alsof van Goor er een mix van twee gebeurtenissen van heeft gemaakt.
Eén van de panelen uit het Sacrament van Niervaert met de Vismarktstraat en de stadskraan, ca. 1537. (collectie Stedelijk Museum Breda)

De omvang van de brand werd vastgelegd door de proost van het klooster Sint-Catharinadal. Hij beschreef niet lang na de brand nauwkeurig welke straten werden getroffen.

Uiteindelijk zijn er ca. 170 grotendeels houten huizen afgebrand. Na 1490 werden in de stadsverordeningen strenge regels vastgelegd voor het gebruik van stenen dakbedekking (dakleien of daktegels).
Rond 1496 is het grootste gedeelte van de huizen herbouwd maar de brand bood kansen voor een herinrichting van het Havenkwartier en dat gebeurde dan ook.

In 1491 werden een viertal percelen met afgebrande huizen opgekocht door het stadsbestuur voor de aanleg van de nieuwe Korenmarkt, nu de huidige Havermarkt. Klik hier voor meer informatie.

De Vismarkt (in de vorm de visbanken langs de straat) die zich uitstrekte van de stadsmuur tot aan het kerkhof rond de Grote Kerk, werd geconcentreerd op de Nieuwe Vismarkt bij de stadsmuur. De aanleg van de Nieuwe Korenmarkt en klachten vanuit welgestelde bewoners rond de Reigerstraat maakten de verplaatsing noodzakelijk.

Achter de herstelde stadskraan werd een stadswerf voor opslag van bouwmaterialen aangelegd. Deze kreeg de naam "de Harincktuyn". Vermoedelijk was dat een oude perceelnaam die verwijst naar de visverwerking die daar al plaatsvond.