Zuiderwaterlinie

Nederland heeft door de eeuwen heen niet alleen tegen het water gevochten maar ook het water ingezet in de verdediging tegen vijanden. Diverse waterlinies getuigen daarvan. Brabant heeft de oudste, de langste én meest gebruikte waterlinie. De Zuiderwaterlinie is een ketting van elf Brabantse vestingsteden van Bergen op Zoom tot aan Grave. Het was de beroemde Nederlandse vestingbouwkundige Menno van Coehoorn die in 1700 de bestaande elementen aan elkaar reeg en waar nodig nieuwe verdedigingswerken toevoegde. Het deel tussen Bergen op Zoom en Den Bosch werd aangeduid met de naam Zuiderfrontier.

Breda was toen al geruime tijd een belangrijke vestingstad. Met name in de Tachtigjarige Oorlog. De stad zelf kende een uitgebreid stelsel van muren en grachten die in de loop der tijd steeds verder werden aangepast en uitgebreid. Door daarnaast grote gebieden rondom de stad onder water te zetten, kon de vijand nog beter op afstand worden gehouden. Het water was te ondiep om te varen en te diep om snel te kunnen lopen. Een van die zogenaamde inundatiegebieden was de huidige Lage Vuchtpolder. Ten westen van de polder ligt de Spinolaschans van waar af de Mark in de gaten kon worden gehouden. Langs de Zwarte Dijk waren kleine schuilplaatsen voor soldaten (redoutes) gebouwd om het onder water gezette gebied te kunnen beheersen. De vlakten werden ondergezet met behulp van een ingenieus systeem van sluizen, rivieren en dammen.

Maar er was een zwakke plek: tussen Breda en Geertruidenberg lag het land zo hoog, dat het onmogelijk onder water kon worden gezet. Hier werden onder leiding van Menno van Coehoorn extra verdedigingswerken gebouwd zoals bijvoorbeeld de Linie van den Munnikenhof. Deze linie is evenals de Spinolaschans bewaard gebleven, de redoutes langs de Zwarte Dijk zijn gedeeltelijk gereconstrueerd. Rondom de stad zijn voor wie goed zoekt nog andere overblijfselen te vinden van de Zuiderwaterlinie. Ook in de aangrenzende gemeenten zijn overblijfselen van de Zuiderwaterlinie te vinden, zoals bijvoorbeeld de Kleine Schans in Terheijden, de Linie van den Hout en natuurlijk de vesting Geertruidenberg. Wat er allemaal te zien valt vindt u op Dagje uit in vestingstad Breda.