Willemstraat (Centrum)

De regerende koning

Op 6 december 1873 stelde de gemeenteraad voor het eerst straatnamen vast voor nieuwe straten op de geslechte vestinggronden, onder andere die van de Willemstraat bij het stati­on, uiteraard genoemd naar de regerende koning Willem III (1817-1890, regeerde 1849-1890). Iets later, op 12 mei 1874, was het 25-jarig regeringsjubileum van koning Willem III en wellicht dat de naamgeving daarmee samenhangt. Het feest werd allerwegen in Nederland groots gevierd. In Breda werd feest gevierd op 17, 18 en 19 mei 1874.

Bezoek van Willem III

Koning Willem III is minstens één maal door de straat gereden die naar hem genoemd is. Op 30 november 1874 bracht hij een bezoek aan Breda om in Ginneken het Citadelmonument te onthullen. De koning kwam per trein aan in Breda, samen met zijn zoon, prins Alexander en zijn broer, prins Hendrik. Per rijtuig begaven de koning en de prinsen zich naar Ginneken, waarbij hij door de Willemstraat moet hebben gereden.

Oranjestraatnamen in Breda

In de negentiende eeuw en de eerste helft van de twintigste zijn verschillende belangrijke straten in Breda genoemd naar leden van het koninklijk huis. Opvallend is dat telkens de belangrijkste straat die op een gegeven moment werd aangelegd genoemd werd naar de regerende vorst van dat ogenblik. De Willemstraat was de toegangsweg vanuit het station tot de stad. In 1895 werd het Wilhelminapark genoemd naar koningin Wilhelmina, die toen, ondanks dat zij nog niet meerderjarig was, al koningin was. De Julianalaan kreeg zijn naam in 1937. Prinses Juliana was nog geen koningin, maar het was op dat moment wel zeker dat zij op zou volgen.

Oranjestraatnamen in Nederland

Er bestaat helaas nog geen studie naar Oranjestraatnamen in Nederland. Maoz Azaryahu zegt in zijn overzichtsartikel over herinneringsstraatnamen dat straatnamen die personen herdenken in het algemeen ingezet worden als een krachtig mechanisme om de sociaal-politieke orde te legitimeren. Zij zijn essentieel om op een natuurlijke manier de officiële versie van de geschiedenis die zij vertegenwoordigen in de stedelijke omgeving te laten zien. De Willemstraat is daarvan een goed voorbeeld. Rob Kooloos constateert in zijn scriptie over straatnaamgeving in Holland en Noord-Brabant dat in elke stad die hij onderzocht heeft, de koninklijke familie voorkomt op de straatnaamborden. Hij ziet dit als een logische manier voor de toenmalige overheid om de Nederlandse ‘nation-building’ in de negentiende eeuw aan te pakken.

Literatuur

Rob Kooloos, The story of street names in the Netherlands, A comparative analysis of themes used in street naming in Noord-Brabant and Holland, 1859-1939 (Rotterdam, 2010).
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).
Gerard Otten, 'De ontmanteling van Breda en het Plan van Uitleg van Van Gendt, 1869-1881', in Jaarboek de Oranjeboom XLIV (1991).
Gerard Otten, ‘De Nassaustraatnamen in Breda, een verkenning’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2010, nummer 4 en ‘Nassaustraatnamen in Breda, de Nassausingel (1895)’, in jaargang 2011, nummer 1.
Gerard Otten, ‘Verheven tot de eer der straatnaamborden, Straten in Breda, genoemd naar personen’, ‘Deel 1: Inleiding’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2015, nummer 1 en ‘Deel 2: Van het begin tot het kronigsjaar 1898’, in jaargang 2015, nummer 2.