Rijsbergseweg (Effen)

Gebieden
1800 tot heden
1221 1221

De kaarsrechte, met bomen omzoomde Rijsbergseweg aan de zuidzijde van Effen

Breda ligt in het midden van een ster van oude rijkswegen die alle kanten op lopen. Oude rijkswegen zijn de Terheijdenseweg (van Breda naar Moerijk), de Oosterhoutseweg (van Breda naar Oosterhout, Keizersveer, Utrecht en Amsterdam), de Tilburgseweg (naar Tilburg, Den Bosch en Nijmegen), de Rijsbergseweg dus (van Breda naar Zundert en Antwerpen) en de (Oude) Liesboslaan (naar Roosendaal en Bergen op Zoom).

Oude Rijkswegen

De oude rijkswegen zijn (voor zover ze nog gaaf bewaard zijn) zeer bepalend in het landschap. Het zijn kaarsrechte wegen, zwaar beplant met vaak oude eiken. Gedeelten van de Oosterhoutseweg en de (Oude) Liesboslaan geven een goed idee hoe een oude rijksweg er uit hoort te zien. De Tilburgseweg is enkele jaren gelden gereconstrueerd, waarbij het oude beeld van zon rijksweg gedeeltelijk is hersteld. De Rijsbergseweg spant echter wel de kroon. Zware eiken omzomen de kaarsrechte weg, een echte Napoleonsweg. De keizer kan er nog steeds trots op zijn.

Napoleonsweg

De Rijsbergseweg is aangelegd onder keizer Napoleon in 1806-1810 als onderdeel van de steenweg van Parijs naar Amsterdam over Antwerpen, Breda en Gorinchem. Vóór 1810 werd een van de verbindingen met Antwerpen gevormd door een tamelijk rechte zandweg die ongeveer hetzelfde tracé volgde. Een restant daarvan is de Oude Rijsbergsebaan. Zie verder aldaar.

Rijsbergseweg

Vóór 1942 had de weg allerlei namen als Steenweg van Brussel naar Amsterdam, Weg van Amsterdam naar Brussel, Weg van Amsterdam naar Parijs, Rijksweg of Antwerpse Straatweg. J.H. Hoeufft zegt in zijn Proeve van Bredaasch taal-eigen uit 1836 dat een kassei een bestraatte weg was. Volgens hem zei men in het land van Breda gewoonlijk "steenweg". In de volksmond was de naam Rijsbergseweg blijkbaar toch de meest gebruikelijke. Na de annexatie van 1942 werd deze naam bevestigd.

Str049 rijsbergseweg bba16099
Buslijn 15 van de BBA (tegenwoordig buslijn 115, Breda) Zundert en Wernhout), gaf in 1962 bij de grens bij Wuustwezel nog aansluiting op de elektrische tram van de NMVB, de Belgische buurtspoorwegen, naar Antwerpen. (Collectie BBA Fotoarchief)

Tram Breda - Antwerpen

Langs de Rijsbergseweg liep van 1890 tot 1937 de stoomtramlijn van Breda naar Antwerpen. Tramhaltes bevonden zich bij de Roskam (toen nog Rijsbergseweg), Den Dog, Effen, De Boterstaf en de Krabbenbossen. Net over de gemeentegrens van Rijsbergen was de halte Fort Oranje. Aan de Belgische zijde van de grens heeft de tramlijn het veel langer uitgehouden. Daar werd de elektrische tramlijn pas in 1966 opgeheven.

Literatuur

Het verkeersplein op de Aard, in Hage, 1971, nummer 3.
Chr. Buiks, Veldnamen in de voormalige gemeente Princenhage (nog uit te geven).
J.W.A. Gommers, Beschrijving van Rijsbergen (s-Hertogenbosch, 1909).
C.R. Hermans, Geschiedkundig overzigt der Straatwegen in de Provincie Noordbrabant, in Handelingen van het Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noordbrabant, 1852.
J.H. Hoeufft, Proeve van Bredaasch taal-eigen (Breda, 1836).
K.A.H.W. Leenders,Cultuurhistorische landschapsinventarisatie gemeente Breda (Breda, 2006). ErfgoedRapport Breda, nummer 1.
W.J.M. Leideritz, De tramwegen van Noord-Brabant, een historische terugblik op ruim een halve eeuw tram- en autobusexploitatie in de provincie Noord-Brabant (Leiden, 1978).
W.J.M. Leideritz, De Zuid-Nederlandsche Stoomtramweg-Maatschappij, een historische terugblik op bijna 100 jaar regionaal openbaar vervoer (1889-1985), in Jaarboek de Oranjeboom XLIV (1991).
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).
Gerard Otten, 'Opkomst en ondergang van Klein Zwitserland, 1899-circa 1930', in Engelbrecht van Nassau, jaargang 1992, nummer 3.
Karel Peeters, Het ontstaan der staatsbaan Antwerpen-Breda te Wuestwezel (1806-11), in Wesalia, orgaan van de Oudheidkundige kring van Wuustwezel, 1926, nummer 1.
B.G.M. Strootman, Oude rijkswegen, ontstaan, oorspronkelijk en huidig beeld van de oude rijkswegen in Nederland (Utrecht, 1992, derde druk).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven