De stadsbrand van 1490 (2)

27-11-2023

Na de stadsbrand van 1490 en de aanleg van de Havermarkt moest dit plein op een andere manier aansluiten op de belangrijke straten in Breda. Naar het oosten toe was dat niet door de chique Reigerstraat en Catharinastraat en ook niet over de drukke Grote Markt.

Het nieuw aangelegde deel van de Nieuwstraat. De "nieuwe" Nieuwstraat dus. De onderliggende plattegrond is een projectie van de middeleeuwse bouwblokken op een actuele luchtfoto. Binnen de cirkels vonden archeologen resten terug van de gesloopte huizen.

Een doorsteek, in 1493, door de toen nog doodlopende Nieuwstraat (zie plattegrond) loste dit probleem op. Daarvoor moest er in de Brugstraat èn in de Nieuwstraat huizen afgebroken worden. Meer over de aanleg van de "nieuwe" Nieuwstraat, zie het artikel "Speuren naar sporen (3).
Daarnaast moest er een brug over de Mosselkreek aangelegd worden. Dat was een goede reden om de dit stadswatertje geheel op te knappen. Zie jaarboek de Oranjeboom 2021

Muurwerk midden op straat. De resten van de doorbraak aan de Brugstraat (links) en de doorbraak aan het eind van de (oude) Nieuwstraat. Opgegraven bij rioleringswerkzaamheden in 1994.

Het is natuurlijk moeilijk om een individuele huisbrand en een grote stadsbrand bij archeologisch onderzoek van elkaar te onderscheiden. Bij de doorbraak door de Brugstraat werden brandresten aangetroffen in de vorm van een dikke (sloop-)laag met verbrand baksteen. Dit waren zeker de brand- en sloopresten die te relateren zijn aan de stadsbrand van 1490.

(klik voor vergroting !) Links enkele brokken zgn. verbrand huttenleem. Bij de oudste houten huizen waren de vakken tussen het houten staanders opgevuld met een vlechtwerk van bv. wilgentenen. Daar tegenaan werd een dikke leemlaag gesmeerd. Om droogtekrimp te voorkomen werd de leem gemagerd met stro of mest. Bij verbranding leverde dat een een soort halfbakken brokken op met de afdrukken van wilgentenen (afb. midden) en van stro of mest (afb. rechts).