Seminarieweg (Bavel)

Gebieden
1250 tot heden
STR297 Seminarieweg_A2492 STR297 Seminarieweg_A2492

Klein-Seminarie IJpelaar gezien vanaf de Seminarieweg, begin jaren '50. (foto: collectie Stadsarchief Breda id. A2492)

De Seminarie is de kern van de buurtschap IJpelaar. Hij dankt zijn huidige naam aan de twee seminaries die hier stonden. De straatnaam is vastgesteld bij besluit van Burgemeester en Wethouders van Nieuw-Ginneken van 23 mei 1947 en daarna nog verschillende malen bevestigd.

IJpelaarseweg of IJpelaarseind

Karel Leenders duidt deze gehuchtstraat aan als de IJpelaarsestraat. Een gehuchtstraat is de verbinding tussen boerderijen die samen een gehucht vormen. Veel van deze wegen hebben een niet nader te bepalen middeleeuwse ouderdom. De toponymist Chr. Buiks vond de naam IJpelaarseweg vermeld in 1634 en later. Een andere naam is IJpelaarseind, vermeld van 1768 tot en met 1859. Het Middelnederlandse woord ‘eind’ betekent onder andere ‘grens, einde, uiteinde van een plaats, rand, zoom, boord, bij uitbreiding: plaats oord, gebied, streek’. IJpelaarseind is dus het einde van de bebouwing van Bavel aan de zijde van IJpelaar.

IJpelaar

IJpelaar is een zeer oude naam. In de beroemde oorkonde over de gemene gronden uit 1280 staat al te lezen ‘Omnia pascua et wilderde, que jacent inter Emerberge et IJpenlaer’. Buiks verklaart de naam ‘laar’, als ‘bosachtig, moerassig terrein‘ en IJpelaar als ‘door iepen omgeven laar’, waarbij ‘laar’ dan ook opgevat kan worden als ‘open plek in het bos‘. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat in de Kempen een laar vaak een gebied was zijn met woeste, onbebouwde, gemeenschappelijk gebruikte grond.



Het klein seminarie

Een seminarie was een inrichting voor de opleiding van geestelijken. In de katholieke kerk was dit meestal onder de vorm van een internaat. Het idee van een seminarie stamt uit de zestiende eeuw en was deel van de contrareformatie. De term stamt van het Latijnse woord seminarium, wat kweekschool betekent. Het Concilie van Trente (1543-1565) schreef de oprichting van seminaries in elk bisdom voor. Kleinseminaries waren de opleiding voor jongens in de leeftijd van twaalf tot achttien jaar en grootseminaries de eigenlijke priesteropleiding.

Volgens Jansen werd op het aan deze weg gelegen landgoed IJpelaar in 1878 de nieuwbouw in gebruik genomen van het klein seminarie van het bisdom Breda. Het landgoed kwam in 1862 in handen van het bisdom. Bij de bevrijding van Bavel in 1944 ging het seminariecomplex in vlammen op. Het werd in de jaren 1948-1950 op de oude plaats herbouwd. De oorspronkelijke functie van het gebouw is nog goed te herkennen. Sinds 1965 herbergde dit gebouw de Sociale Academie Markendaal. Vanaf 1994 vindt de Akademie voor Kunst en Vormgeving Sint Joost hier onderdak, toen onderdeel van de Hogeschool West-Brabant, tegenwoordig onderdeel van Avans Hogeschool.

De Heilige Harten

Aan dezelfde weg stond nog een tweede seminarie, aldus Jansen, dat van de Congregatie van de Paters van de Heilige Harten van Jesus en Maria, gesticht in 1916. Het groot-seminarie van deze congregatie werd gevestigd op het landgoed de Kleine of Nieuwe IJpelaar. In 2007 is het gebouw verkocht aan een investeerder.

Literatuur

Chr. Buiks, Veldnamen in de voormalige gemeente Ginneken en Bavel (Nieuw-Ginneken, 1983-1988). Deel 2 en 3, Bavel, Kerkeind en IJpelaar 1 en 2 (1983).

J. Dellepoort en J. Peters, IJpelaar oud en nieuw (z.pl., 1950).

A.W. Jansen, Straatnamen voormalige gemeente Nieuw-Ginneken (Nieuw-Ginneken, 1997).

K.A.H.W. Leenders, Cultuurhistorische landschapsinventarisatie gemeente Breda (Breda, 2006). ErfgoedRapport Breda, nummer 1.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven