Nellie van Kol

1851 tot 1930

Feministe en kinderboekenschrijfster

Sommige bekende personen hebben maar kort in Breda verbleven. De kinderboekenschrijfster en feministe Nellie van Kol, die tussen 1898 en 1904 in Princenhage woonde, willen we u echter niet onthouden. Nellie van Kol werd geboren als Marie Porreij, maar later gebruikte zij, zoals dat in die tijd de gewoonte was, de achternaam van haar man.

Socialiste

Jacoba Maria Petronella Porreij, roepnaam Marie, werd in 1851 geboren in ’s-Hertogenbosch. Van huis uit was zij Nederlands Hervormd. Zij haalde de lagere akte voor onderwijzeres en vertrok in 1877 als gouvernante in een Indo-Europees gezin naar Nederlands-Indië. Hier ging zij schrijven. In 1882-1883 publiceerde het Soerabaja's Handelsblad haar ‘Brieven aan Minette’, die naast reisindrukken allerlei onderwerpen behandelden zoals de natuur, haar kritische visie op de koloniale samenleving, de positie van vrouwen, kinderen, inlanders en opvoedings- en levensbeschouwelijke vragen. Zij schreef onder de naam Nellie en noemde zich vanaf die tijd ook zo. In 1883 trouwde zij in Indië met Henri Hubert van Kol (1852-1925), sinds 1876 als ingenieur werkzaam bij de RijksWaterstaat en een van de eerste Nederlandse socialisten, die al in 1871 als student toetrad tot de Eerste Internationale. Aan Henri's zijde nam Nellie deel aan activiteiten in de socialistische beweging, met name in Gent en leerde belangrijke socialisten kennen, onder andere Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Zij publiceerde als een van de eerste en weinige vrouwen artikelen in socialistische bladen, zoals de ‘Vooruit’ (Gent) over socialisme en opvoeding.

Seksuele voorlichting

Van 1886-1892 waren zij weer terug in Indië. Henri werd in 1892 op grond van zijn gezondheidstoestand afgekeurd voor de Indische dienst en met pensioen gestuurd. Zij besloten zich weer te vestigen in België. In 1893 schreef zij verschillende bijdragen voor het blad ‘Evolutie’, onder andere het artikel ‘Een kiesch onderwerp’ over seksuele voorlichting. Met de bundeling van deze artikelen onder de titel ‘Moeder en Kind’ was in 1898 het eerste voorlichtingsboek verschenen, waarin zij het voortplantingsleven van de mens beschreef en de visie naar voren bracht dat met seksuele voorlichting al op jonge leeftijd kan worden begonnen. Sinds 1893 vormde zij samen met de Belgische socialistische feministe Emilie Claeys (1885-1943) de redactie van het socialistische maandblad ‘De Vrouw’, aanvankelijk het orgaan van de Hollandsch-Vlaamsche Vrouwenbond die zij samen hadden opgericht. In De Vrouw sprak zij zich uit voor het gebruik van voorbehoedsmiddelen, voor vrije liefde, voor geheelonthouding, voor vegetarisme, tegen het militarisme en vele andere zaken die zij overtuigd en overtuigend bepleitte. Het blad werd in België op de katholieke index van verboden lectuur geplaatst.

De Haagweg in Princenhage

Op 26 augustus 1894 richtte Henri van Kol, samen met elf anderen (de zogenaamde “twaalf apostelen”), in Zwolle de SDAP op, de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Henri werd in 1897 voor de SDAP in de Tweede Kamer gekozen, waarvoor hij veel in Den Haag moest zijn. In verband daarmee verhuisden zij in 1899 naar Princenhage bij Breda en later, in 1904 naar Voorschoten. De familie Van Kol werd ingeschreven in het bevolkingsregister van Princenhage op 19 september 1898, als komende uit Rouvreux (een dorp in de Belgische provincie Luik). Het gezin verbleef op het adres Steenweg A 365. Dit is het huidige adres Haagweg 339, Villa De Haghe. Het pand wat er nu staat is waarschijnlijk niet de villa waarin Henri en Nellie van Kol gewoond hebben. Deze villa schijnt van begin 1900 te zijn..

Kinderboeken

Op het gebied van kinderliteratuur was zij zeer productief. In 1901 verschenen zes deeltjes van de ‘Vertelselboekjes’, bijeengebracht en naverteld door Nellie, onder redactie van Nienke van Hichtum (pseudoniem van Sjoukje Bokma de Boer, vrouw van Pieter Jelles Troelstra). Op 10 september 1904 vertrok het gezin Van Kol weer naar Voorschoten.. In het huwelijk trad in de loop der tijd een verwijdering op. Nellie bleef tot 1925 in Voorschoten wonen. Zij trok zich terug uit het socialisme en sloot zich aan bij Christelijke groeperingen. Henri van Kol overleed in 1925. Nellie stierf in het Diaconessen Ziekenhuis in Utrecht in 1930. Het archief van Nellie van Kol bevindt zich in het Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging in Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis, in Amsterdam.

Literatuur

Gerard Otten, 'De ontwikkeling van de Haagweg in de negentiende en het begin van de twintigste eeuw', in: E.M. Dolné, Gerard Otten en A. van Oostenrijk, De route van Breda naar Princenhage (Breda, 1993).
Porreij, Jacoba Maria Petronella, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland.
C.W. ten Teije, De opkomst van het socialisme in Breda, actie en reactie tot 1908 (Tilburg, 1986).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Louise Stratenus

1852 tot 1908

Louise Stratenus is in Zeist geboren in 1852. Op vijfentwintigjarige leeftijd kwam zij naar Breda. Zij was een hoogbegaafde, ontwikkelde en bereisde schrijfster, die uitstekend de moderne talen beheerste. Zij heeft vele romans, novellen, gedichten en toneelstukken geschreven en vertaald, waarvan er enkele in Breda en omgeving spelen en gebruikte veel pseudoniemen.

Abraham de Winter

1841 tot 1920

Abraham de Winter is geboren in Breda in 1841 en in zijn geboortestad overleden in 1920. Hij ligt begraven op de Joodse Begraafplaats op de Vrachelse Hei bij Oosterhout.

Haagweg (Princenhage)

1400 tot heden

Sommige straten buiten het oude centrum kunnen we aanduiden als oude linten,

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie

Erfgoedweb is een initiatief van