Lijndonkseweg (Bavel)

Gebieden
1634 tot heden
STR288 Lijndonkseweg JVG19761220015 STR288 Lijndonkseweg JVG19761220015

Koeien in de wei bij buurtschap Lijndonk, 1976. (Foto: Johan van Gurp, BN De Stem. coll.Stadsarchief Breda id.19761220015)

De Lijndonkseweg valt uiteraard onder het buurtschap Lijndonk. De historisch-geograaf Karel Leenders noemt hem Lijndonksestraat en duidt hem aan als de gehuchtstraat van Lijndonk. Hij wordt reeds vermeld in 1634, maar is beslist veel ouder. Een gehuchtstraat is de verbinding tussen boerderijen die samen een gehucht vormen. Veel van deze wegen hebben een niet nader te bepalen middeleeuwse ouderdom. De naam Lijndonkseweg werd bevestigd bij besluit van Burgemeester en Wethouders van Nieuw-Ginneken van 23 mei 1947, maar bestond tevoren waarschijnlijk al in deze vorm.

Diepstraat

De Lijndonkseweg maakte volgens Leenders deel uit van de Diepstraat die Lijndonk, Bolberg en Eikberg verbond. Het betreft vermoedelijk een deels als holle weg gelegen weg. De toponymist Chr. Buiks vond vermeldingen van de Diepestrate tot Lyndonck uit 1525, de Diepstrate omtrent den Bolberch in 1546, in d’Engstrate off Diepstrate in 1579, de Diepstrate tot Bavel in 1610, de Diepstrate op ten Leegen (Lage) Eijckberch in 1634 en nog eens de Diepstraete opden Leegen Eijckbergh in 1699.
De Diepstraat is, zegt Buiks, een ‘straat, die laag ligt ten opzichte van de omgeving’. Een dergelijke ligging kan ontstaan, doordat de akkers langs die straat bol liggen. Ook is het mogelijk dat de Diepstraat tussen twee wallen in lag, waardoor de straat ook relatief laag kwam te liggen.
Gezien de vermelding ‘tot Lyndonck’ is met de Diepstraat mogelijk bedoeld een deel van de huidige Bolbergseweg, die immers zich voortzet op Lijndonk en dan Lijndonkseweg genoemd wordt. Wellicht werd er ook mee bedoeld de Eikbergseweg, aansluitend bij het oostelijk deel van de Bolbergseweg. De familienaam Diepstraten komt nu nog algemeen voor in de omgeving van Breda.

Lijndonksestraat

De huidige Lijndonkseweg werd door Buiks vermeld gevonden in 1634 en later als Lijndonksestraat: de lyndoncksche strate in 1634, de lyndoncsche straet in 1657 enzovoorts. De naamsverklaring is uiteraard ‘de grote doorgaande weg door het gehucht Lijndonk’.

Lijndonk

Lijndonk wordt volgens Buiks al vermeld in 1299/1301: de Lijndonck et de Voort en in 1308: bi Lyndonc. Opvallend is de vermelding uit 1516 tot lyndonc aende lynde. Vanaf 1626 wordt percelen tot Lijndonk vermeld in allerlei spellingen (Lyndonck, Lyndoncq, Leyndonck, Lindonck, Leindonk enzovoorts).
De betekenis van het element ‘donk’ wordt meestal omschreven als ‘zandige opduiking in moerassig gebied’. In de omgeving van Breda zijn donken veelal vrij uitgestrekte gebieden, gelegen in de buurt van waterlopen. Ze liggen iets hoger dan de omgeving. Het woord is in de Kempen een veel voorkomend bestanddeel van toponiemen.
De verklaringen die in de literatuur gegeven worden voor het element ‘lind’ zijn nogal uiteenlopend, zegt Buiks. Sommigen zien er een betekenis ‘zacht stromend’ in. Bij akkernamen zou het element lijn op de teelt van vlas kunnen wijzen. De meest aannemelijke verklaring lijkt Buiks echter gewoon ‘lindeboom’. Op Lijndonk stond immers in 1516 nog een Linde.

Lijndonkse Kerkpad

Leenders tekent op zijn kaart een pad in, ten noorden van de Lijndonkseweg, het Lijndonkse Kerkpad, dat liep vanuit Lijndonk naar de plaats van de oude kapel van Bavel aan de Kluisstraat. Dit bestaat niet meer, zoals zo veel oude paden.

Lindenhout

Buiks zegt dat mogelijk het bos van Lindenhout, het ‘silva de Lindenhout’, dat al genoemd wordt in 1277, zich bevond op Lijndonk. Er stond dan niet één linde, maar er was een heel bos van deze bomen aanwezig. Dit Lindenhout was onderpand voor een lening die de abdis van Thorn verkreeg van de heer van Breda. Na aflossing van deze lening werd overeen gekomen, dat de heer van Breda dit onderpand (en nog enkele andere) mocht blijven behouden tegen een bepaalde cijns. De heren van Breda hadden nog eeuwenlang aanzienlijke bezittingen op Lijndonk.

Lijndonksschoor

Op de overgang van de Tervoortseweg en de Lijndonkseweg naar de Bolbergseweg ligt een bruggetje over de Gilzewouwerbeek. Aanvankelijk werd dit de Lindervoord of Lijndonksevoord genoemd, later het Lijndonksschoor of Bolbergsschoor. Op deze plek passeerde men door een voorde, een doorwaadbare plaats, de Gilzewouwerbeek op weg naar Bavel. Later is hier een ‘schoor’ gebouwd: een eenvoudig bruggetje.
De naam Lindervoord wordt al genoemd in 1513. het Lijndonksschoor in vanaf 1654, en het Bolbergsschoor in 1691. Het bruggetje moet nog officieel een naam krijgen. Lijndonksschoor lijkt het meest voor de hand liggend, aangezien men hierover van Bavel naar Lijndonk fietst.

Literatuur

Chr. Buiks, Veldnamen in de voormalige gemeente Ginneken en Bavel (Nieuw-Ginneken, 1983-1988). Deel 17 en 18, Lijndonk I en II (1986).

A.W. Jansen, Straatnamen voormalige gemeente Nieuw-Ginneken (Nieuw-Ginneken, 1997).

K.A.H.W. Leenders, Cultuurhistorische landschapsinventarisatie gemeente Breda (Breda, 2006). ErfgoedRapport Breda, nummer 1.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Aanmelden

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven