De Belcrumweg kreeg zijn naam in 1927 en is vanouds een van de twee ontsluitingswegen van de Belcrum (de andere is de Speelhuislaan). Om de veranderingen in de straatloop beter te begrijpen kunt u via de website Topotijdreis de historie van deze straat volgen.
Belcrum ouder dan Breda?
Volgens de toponymist Chr. Buiks komt de naan Belcrum voor het eerst voor als Belckenem in 1377. Volgens hem kan het woord Belkenem gesplitst worden in Belken plus heem. In latere vormen moet -er tussengevoegd zijn. Dit -er zal staan voor 'behorend bij’ of 'liggend bij’. Belk is een (zuidelijke) nevenvorm bij blok, ’omsloten stuk grond’. Belk komt vooral voor in Vlaanderen. In de omgeving van Breda overheersen vormen als bolk, bulk en blok, blook. Men zou ook aan een persoonsnaam (Belling?) kunnen denken.
Heem duidt een nederzetting aan van personen verbonden door familiebanden of door dienstverband. De verspreiding van de heem-namen hangt samen met vroeg-middeleeuwse nederzettingen’. Het merendeel van de heem-namen moet worden gedateerd in de vierde eeuw, toen de tweede germaniseringsgolf over deze streken trok.
Parallel Mertershem (Princenhage) en Belcrum
Het is duidelijk dat bij Belcrum al vroeg in de middeleeuwen bewoning heeft bestaan, aldus Buiks. De plaats, en dan speciaal de Belcrumberg, is er ook zeer geschikt voor: een hoog, zandig gebied, gelegen in de directe nabijheid van stromend water, de Mark. Aan de westzijde van de rivier de Mark vinden we Mertershem, als oude benaming voor het latere Hage, Princenhage. De oudste vermelding van deze naam dateert uit 1233: Merterssen. Buiks speculeert dat deze naam zou kunnen betekenen ’de nederzetting bij de moerassige gronden’. We krijgen dan een merkwaardige parallel met de naam Belcrum ’de nederzetting bij de omsloten gronden’.
Het Speelhuis
Uit deze speculaties zouden we moeten concluderen dat de Belcrum als nederzetting ouder zou zijn dan de oudste kern van Breda. In 2009 is het Speelhuis op de Speelhuislaan opgegraven. Het bleek echter dat bij de aanleg van het industrieterrein in de jaren dertig de rivierdonk waarop rond 1620 het Speelhuis was gebouwd, geëgaliseerd is. Er werden dus geen oudere sporen aangetroffen.
