De geheime gangen onder Breda: een urbane mythe

Op 23 juli 2014 werd in het Chassé Cinema de documentaire Kelders, Gangen & Hosties gepresenteerd. Twee verslaggevers van BN/de Stem, Edine Wijnands en Corné Luyken, zochten in hun vrije tijd naar de geheime gangen onder de binnenstad van Breda en maakten er een documentaire over.

De geheime gangen zijn in Breda een soort urbane mythe. Vaak doen de verhalen de ronde op verjaardagen. Ik ken iemand en die kent weer iemand en die heeft als student op kamers gewoond in de binnenstad en in de kelder van dat huis zat een deur aan de zijde van de straat en daar begon de geheime gang naar het Kasteel.

Nog nooit echter zijn geheime gangen gevonden. De afgelopen jaren is heel wat archeologisch onderzoek gedaan in de binnenstad en de laatste jaren wordt hard gewerkt aan bouwhistorisch onderzoek. Technisch ook was het in de middeleeuwen onmogelijk gangen aan te leggen onder het niveau van het grondwater.

Waar komen dan deze verhalen vandaan? We kennen allemaal wel de romantische verhalen over kastelen, benarde jonkvrouwen en geheime gangen. Deze waren erg populair in de negentiende eeuw. Iedereen kent ook de middeleeuwse kelders onder de panden in de binnenstad, waardevolle relicten uit het verleden. Door de vestingwerken rond Breda, die werden afgebroken rond 1870-1880, liepen gemetselde gangen om de geschutsplaatsen en de buitenwerken te bereiken. Bij de sloop werden deze terug gevonden. Er zijn nog enkele gangen over van dit type op de KMA.

Onder verschillende straten in de binnenstad lopen gemetselde riolen uit de tweede helft van de negentiende eeuw. Het riool onder de Oude Vest is zo groot dat er bootjes doorheen kunnen varen.

Vlak vóór de Tweede Wereldoorlog heeft men al deze elementen gecombineerd en zijn de verhalen de ronde gaan doen over geheime gangen en verborgen schatten. Onder de psychische druk van de naderende Tweede Wereldoorlog heeft het gemeentebestuur zelfs serieus een wichelroedenloopster aan het werk gezet om de geheime gangen terug te vinden, zonder resultaat.