Bredase elite in de schijnwerpers gezet

Op 7 december 2015 werd in Breda’s Museum het boek ‘Machtig en dienstbaar’ aangeboden. De ondertitel is ‘De Bredase elite tussen 1350 en 1550’. Het werk is geschreven door de historica Ester Vink op basis van materiaal dat verzameld is door de historicus Jac. van Hooydonk.

Van Hooydonk (Princenhage 1928 – Breda 1999) onderzocht vanaf 1989 de Bredase archiefbronnen van rond 1500, de oudste periode in de geschiedenis van de stad die gedetailleerd in archiefstukken is terug te vinden. Deze bronnen waren echter op geen enkele manier ontsloten. Van Hooydonk heeft dat voor ons gedaan. Zijn bedoeling was alle leidende families van Breda in die tijd in beeld te brengen en een reconstructie te maken van de binnenstad van Breda op perceelsniveau. Hij heeft voortvarend een groot aantal gegevens verzameld, maar hij overleed vóórdat het tot publicatie kwam.

Om zijn nalatenschap veilig te stellen werd een stichting opgericht, de Stichting Van Hooydonk. Vrijwilligers ordenden en bewerkten het materiaal en met behulp van sponsors werd de historica Ester Vink ingeschakeld om een boek te schrijven over de Bredase elite.

In dit boek vertelt Ester Vink het verhaal van de ‘Gouden Eeuw van Breda’ verteld vanuit het perspectief van de machtige elitefamilies. Het Kasteel van Breda, de laatgotische Grote Kerk en de vele hofhuizen vormen het decor waarin deze elite figureerde. Vóór de Tachtigjarige Oorlog was Breda de residentiestad van de Nassaus en dat had zijn uitstraling op de hele stad. Nog steeds treffen we in de oude binnenstad de hofhuizen aan in de Catharinastraat, de Veemarktstraat, de Sint Janstraat en de Nieuwstraat. Buiten de stad houden kasteeltjes zoals Bouvigne de herinnering aan deze hoogtijd in de geschiedenis van Breda levend.

Voorafgaand aan de aanbieding hield prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld, hoogleraar Cultuur in Brabant aan de Universiteit van Tilburg, een inleiding over Breda als hofstad of residentiestad. Vóór de Tachtigjarige Oorlog waren de Nassaus belangrijke hovelingen van de Bourgondische hertogen. De Bourgondiërs bouwden een moderne staat op. Zij reisden niet meer rond, zoals de middeleeuwse vorsten, maar hadden hun vaste residentie op één plaats (Mechelen, later Brussel). Om hun macht zichtbaar te maken omringden zij zich met grote luxe, verfraaiden zij hun residentie en organiseerden zij grote spektakels. De Nassaus deden hetzelfde, maar op iets kleinere schaal, in Breda. Het Kasteel, de Grote Kerk, het Valkenberg en de hofhuizen herinneren hier nog aan. Arnoud-Jan Bijsterveld pleit er voor meer te doen met deze periode en de relicten er van te gebruiken voor huidige ontwikkelingen.

Ester Vink, ‘Machtig en dienstbaar, De Bredase elite tussen 1350 en 1550’. ISBN 978-90-5345-503-6. € 19,95. Te koop bij uitgeverij Matrijs, in de boekhandel en bij Breda’s Museum.