Witte Leeuw / Drie Bellen / Kolf, brouwerij van 1599 tot 1675
Tolbrugstraat 5 – Pondboek 637 – Kadastraal minuutplan A891
Het huis Tolbrugstraat 7 is tijdens de stadsbrand van 1490 verwoest. In 1496 Heeft Jan van Meersel het huis herbouwd en gedekt met ‘harden dak’, waarvoor hij een subsidie krijgt van het stadsbestuur. In 1515 vestigt zijn weduwe een cijns op haar huis, dan genaamd de Leerse, gelegen in de Lange Burgstraat of Tolbrugstraat. Voor de aanleg van de Nieuwstraat werd de straat vaak Lange Brugstraat genoemd.
In deze akte is tevens sprake van een brouwhuis. Aan de achterkant in het zuiden grens het perceel aan de vaart, waarmee de Mosselkreek werd bedoeld. Tevens grens het perceel aan de stads vest, de stadsgracht dus. Deze ligging was gunstig voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van producten. Bovendien was daarmee altijd voldoende water beschikbaar voor het brouwproces.
Vanaf 1541 is er ook sprake van een mouthuis. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
Enkele jaren later is de eigenaar van het pand verhuist naar ‘s-Hertogenbosch. Na die tijd is het pand vernoemd naar die stad. Hij verkoopt het pand aan een zeepzieder, waarna er een zeepziederij en later een oliemolen worden gerealiseerd. Tot 1608 wordt de mouterij en het brouwhuis nog als zodanig benoemd, hierna verdwijnt deze benaming volledig uit de archiefstukken.
|
27-6-1560 |
De erfgenamen van Godert Boge verkopen aan Anthonisen Frans Anthonis zone de huijsinge en erf genaamd de Witten Leeuw met het plein en achterhuis of mouthuijs dar achter en met de gang of weg daaroost naast van de straat tot op de vaart, gestaan in de Tolbrugstraat naast Cornelis Boge huijs en erf genaamd den Tuijmeler oost en Mercelis Gherits van Deurne de zeepzieders huis en erf west, met het achterhuis of mouthuis komende op de vaart. Tevens is bij de koop inbegrepen een hof en erf met het huisje gestaan daar achter over de vaart De koper was een kleinzoon van Godert Boge. |
|
9-2-1579 |
Aert Aert Cornelis Roovers is brouwer in de Drie Bellen (nu Haven 4) |
|
21-6-1580 |
Anthonis Frans Anthonis verkoopt aan Aerden Aert Cornelis Roovers, brouwer, de huijsinge en erf genaamd den Witten Leeuw met het plein en achterhuis of mouthuis daar achter en met de gang of weg daar oost naast vanaf de straat tot aan de vaart, gestaan in de Tolbrugstraat naast het huijs en erf genaamd den Tuijmelaer van de erfgenamen van Cornelis Boge oost en de erfgenamen van Mercelis Gherits van Deurne huis en erf genaamd ‘s-Hertogenbosch west, met het achterhuis of mouthuis komende achter op de vaart Aert Aert Cornelis Roovers is rond 1565 gehuwd met Margriet Thomas Cotermans. Hun zoon Thomas is geboren rond 1576. |
|
11-12-1599 |
Roeloff Backx, ontvanger van de generale middelen van de stad, verkoopt aan Aerden Aert Roovers een huijs en erf genaamd den Tuijmelaer met het plein daarachter, gestaan in de Tolbrugstraat naast de erfgenamen van Anthonis Denijs Oirlmans huijs en erf oost en het huijs en erf eertijds genaamd den Witten Leeuw en nu de Drije Bellen genaamd van de koper west. Tussen beide huizen ligt een gang. Achter grenst het aan vier woningen en erven en aan een borgers brouwerij. Deze grenzen in het zuiden aan de vaart. Bij de koop is ook inbegrepen een huijs en erf genaamd den Batsen Thoren, gestaan aan de oude vesten genaamd de Nieuwen Weg, oost aan het hof en erf van de koper, zuid aan Jans Bervelts verwers hof en erf, noord aan de vaart. Over de vaart ligt een brug Anthonis Franssen heeft deze huisingen en woningen in zijn leven in bezit gehad |
|
19-10-1636 |
Jacobmijntken Anthonissen, weduwe van Jacop Peeter Buerstede verkoopt aan Dirck Roovers, brouwer, de huijsinge, achterhuijsken, pleine en erf genaamd den Tuijmelaer, gestaan in de Tolbrugstraat naast het huis en erf genaamd Emaus van Jenneken Niclaes Kegeleers en het huijs, brouwerij en erf genaamd de Drije Bellen van de erfgenamen van Thomas Aert Roovers. Aan de westzijde ligt een gang van voor tot achter |
|
1-7-1638 |
De erfgenamen van Thomas Roovers verkopen aan Dircken Janssen Roovers, brouwer, en Cornelia Jans de Wijse de huijsinge, poortcamer, gang, brouwerij, mouterij, ketel, kuipen, koelbakken en andere toebehoorten genaamd de Drije Bellen, gestaan in de Tolbrugstraat naast de huijsinge en erf genaamd ‘s-Hertogenbosch west en het huijs en erf genaamd den Tuijmelaer van de koper oost, achter de brouwerij tegen de erfgenamen van Willem van Kerckhoven en Elisabeth van der Plas huijsinge en erve, achter zuid komende op de merck of rivier aldaar het stuk hof over de merck, oost aan het erf van Elisabeth van der Plas, zuid aan de hof en erf van de Paters Minrebroeders, west aan dezelfde paters Minrebroeders, west aan dezelfde paters Minrebroeders erf, eertijds Sara Peeter Hoeveniers, noord achter de voorschreven brouwerij aan de merck. |
|
22-1-1675 |
Joncker Franchoijs van Aertssen, heer van Wernhout, heeft in 1670 uit heren hand het onderpand gekocht van een schuldbrief, te weten de huijsinge, brouwerij, achterhuijsinge, met hof en erf daarachter en de huisjes over het water, brouwketels, kuipen en alle gereedschappen van dien genaamd de Drije Bellen. Tevens de huijsinge en erf genaamd de Stadt Grave. Beide gestaan aan de zuidzijde van de Tolbrugstraat en toebehorend Dirck Roovers gehuwd met Cornelia de Wijse. |
|
28-2-1678 |
De erfgenamen van Adriaen van Aertssen, erfgenaam van Francoijs van Aertssen, verkopen aan Johan van Erffrenten, wijncooper, de huijsinge, brouwerij, mouterij, stalling, plaatse, poort en erf genaamd de Drije Bellen, gestaan aan de zuidzijde van de Tolbrugstraat, oost ten dele komende aan de huijsinge en erf genaamd de Stadt Graeff, west de huijsinge, hof en erf ’s-Hertogenbosch van Cornelis de Wijse, achter zuidwaards met de stockhoek aan de merck oft rivier aldaar. Tevens wordt verkocht een hof en erf over het water met twee huisjes of woningen daarop en tevens het huis, hof en erf vanouds genaamd den Batschen Thooren achter de voorschreven huisjes aan de Nieuwe Weg. Van de koop is uitgezonderd de afhang tegen de mouterij achter de huijsinge de Graef voorheen door Dirck Roovers tot een huijsbrouwerij gebruikt, maar deze afhang wordt nu gevoegd bij de huijsinge de Graeff welk separaat wordt verkocht aan Jan Lijffcoop, postmeester op Holland, Antwerpen en Maastricht. Hij is gehuwd met Anna Calckbernern |
|
18-3-1675 |
Johan van Erffrenten, wijncooper, verhuurt aan Hans Jacob Calckberner zijn huijs of wooning, plein met de gewesenen brouwerij genaamd de Drij Bellen, gestaan in de Tolbrugstraat. De huur is inclusief alle zolders in het huis en boven de brouwerij aan de westzijde maar exclusief de kelder onder de plaats aan de westzijde en de mouterij aan de oostzijde |
|
1-6-1693 |
Johan van Erffrenten is overleden. Zijn weduwe Anthonetta Eijck overlijdt in 1699.Het pand blijft hierna in de familie, waardoor er weinig overdrachtsakten meer zijn |
|
24-11-1733 |
De erfgenamen van Johan van Erffrenten bezitten het huijs en erf vanouds genaamd de Drie Bellen en nu De Colff. Achter het pand Tolbrugstraat 3 zijn zij tevens eigenaar van een packhuijs |
|
3-11-1784 |
Er wordt een verklaring opgesteld om onenigheden tussen buren in de toekomst te vermijden. Hierin leggen Maria van Erffrenten, eigenaresse van de huijsinge, agterhuijsinge, brouwerij en erf vanouds genaamd den Witten Leeuw, daarna de Bellen en nu de Kolf, gestaan aan de zuidzijde van de Tolbrugstraat en Maria Catharina Heijblom, eigenaresse van de huisinge, hof, stallingen en erf daar west naast gelegen vanouds genaamd ‘s-Hertogenbosch en nu den Hertog van Brabant een verklaring af. Maria is voornemens om haar westelijk achtergebouw of pakhuis, voorheen geweest zijnde brouwerij, met de daarboven gelegen zolder af te breken. Dit pand is van de grond tot aan het pannendak 32 voeten en 6 duimen Rijnlandse maat met 12 duimen in een voet hoog (10,3 meter). De lengte van dit pand bedraagt 91 voet en 9 duim (28,8 meter). Zij wil haar recht behouden om in de toekomst het gebouw opnieuw te laten bouwen, inclusief het recht om kozijnen in de westelijke muur te plaatsen. |
|
13-12-1816 |
Anna Geertruid Noortbergh, weduwe van mr. Nicolaas Joannes Jantzon, verkoopt aan Adrianus Biesheuvel en Pieter Kuijk van Houweningen, fabrikanten van tapijten, een huis, pakhuis, twee hoven, plijnen en erven genaamd de Kolff, gestaan op de zuidizijde van de Tolbrugstraat in het oude pondboek genummerd 637 en nu B266, oost het huis de Posthoorn (B265) van de verkoopster en west het huis genaamd de Hertog van Braband (B267) van Jan Pieter dvan der Lee. Bij de koop zijn inbegrepen tien woningen aan de Nieuwe Weg oost naast de hof van het huis de Kolf en west de Nieuwe Weg, in het oud pondboek bekend als 623, 624, 625 en 626 en nu B157, 258, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165 en 166. Tevens inbegrepen zijn twee woningen naast elkaar in de Nieuwstraat in het pondboek 475 en nu B186 en 187 grenzend in het westen aan de hof van het huis de Kolf. |
