Brouwerij Het IJseren Cruijs, brouwerij van 1518 tot 1625
Veemarktstraat 49 – Pondboek 161 – Kadastraal nummer B559
Het huis het IJzeren Kruis stond aan de noordzijde van de huidige Veemarktstraat. Al in 1518 is er sprake van een brouwhuis achter dit huis. Het erf van dit pand grensde in het noorden aan een waterloopje met de naam de Verloren Kost. Deze komt in diverse akten voor als de vaart. Door de aanwezigheid van dit waterloopje was altijd voldoende water beschikbaar voor het brouwproces. Na de stadsbrand in 1534 werd dit waterloopje volgens de stadsrekening op verzoek van enkele brouwers schoongemaakt, zodat ze weer schoon water beschikbaar hadden. Later is dit waterloopje overkluisd.
In 1600 is er ook sprake van een mouterij hier ter plaatse. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
Omstreeks 1625 is het pand in bezit van een pasteibakker. Deze heeft de brouwerij laten afbreken. In 1639 is er nog wel sprake van een brouwhuis, maar of deze in gebruik is geweest is onduidelijk. Hierna is er geen sprake meer van enige brouwactiviteit.
