Den Engel / Fortuijn / Witte Sterre, brouwerij van voor 1585 tot 1791
Haagdijk 75 – Pondboek 1209 – Kadastraal nummer A363/A364/A365/A366
Het pand aan het huidige adres Haagdijk 75 is omstreeks 1574 op het voorerf van een ander huis gebouwd. In dat jaar wordt het pand gekocht door een brouwer. In 1585 is er voor het eerst sprake van een brouwerij. Het pand heeft dan de naam de Engel. Engelen kwamen als uithangtekens op vier wijzen voor: met naam, zonder naam, gekleurd en in meervoud. De enkele Engel zonder naam kwam ontelbare malen op gevelstenen en uithangborden voor, veelal van herbergen.
Het perceel grensde aan de achterzijde aan het riviertje de Gampel of Gampelvaart. Deze ligging was gunstig voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van producten. Bovendien was daarmee altijd voldoende water beschikbaar voor het brouwproces.
In 1643 is de naam van het pand gewijzigd in de Fortuin. Deze naam is een zeer veel voorkomende naam die refereert aan Vrouwe Fortuna. Vervolgens is in 1693 de naam weer gewijzigd, nu in de Witte Ster.
Vanaf 1703 wordt er ook een mouterij en een stokerij genoemd. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
Bij de verkoop van het naastgelegen pand in 1791 wordt gerefereerd aan de toekomstige afbraak van de brouwerij. Vooralsnog blijft het pand staan, maar in 1802 is dit niet langer in gebruik als brouwerij, stokerij of mouterij.
15-10-1574 |
Claes Merten Claes heeft verkocht aan Jacoppen Jan Jacops, een huis door hem nieuw gebouw en het erf met de schuur, stalling en ander huis en erf daarachter welk hij gekocht heeft van Adriane Philip Willems, gestaan op de Haagdijk naast Henrick Adriaen Schuijtmaeckers huis en erf oost en de weduwe en erfgenamen van Willem Reijnier Dijrcx huis en erf genaamd het Peert inde Wijedge west, achter komende op de Mark |
15-6-1580 |
Jacop Jan Jacops, brouwer |
31-5-1585 |
Jacoppen Jan Jacops verkoopt aan zijn zwager Jannen Janssen, brouwer, het huis genaamd den Engel, brouwerij, stalling, plein en erf, gestaan op de Haagdijk naast Henrick Adriaen Schuijtmaeckers huis en erf oost en Adriaen Claes Peter Jennis huis en erf west, achter komende op de Mark |
28-6-1596 |
Jan Janssen Deij, brouwer |
26-1-1598 |
Jan Janssen Deij huis en erf genaamd den Engel |
Jan Janssen Deij, brouwer, heeft een vordering ten behoeve van verkocht bier in Oudenbosch |
|
15-4-1608 |
Jan Jansen Deij, brouwer, heeft een schuld en verbindt onder andere als onderpand zijn huis, brouwerij, hof en erf genaamd den Engel, met de ketels, kuipen en andere toebehoorten van de brouwerij, gestaan op de Haagdijk, waarin hij woont |
20-8-1609 |
Jan Jansen Deij, brouwer in de Engel |
4-10-1617 |
Jan Jan Janssen Deij de jonge, wonend in Dordrecht, heeft een schuld. Zijn vader Jan Jan Deij de oude staat borg en verbindt hiervoor zijn huis en erf genaamd den Engel gestaan op de Haagdijk, naast het huis genaamd de d’Wit Peerdeken en huis en erf genaamd de Son |
29-1-1618 |
Jan Janssen Deij, brouwer in den Engel |
13-3-1620 |
Jan Verhoeven en Cornelis Goossens van Bernagien, beide brouwer, komen overeen dat de laatste een muur mag metselen en zetten op het erf van de eerste, te weten vanaf de euseldrop van de brouwerij van het huis genaamd het Peert inde Wiech op de Haagdijk tot achter op het water of de rivier toe. Van Bernagien is eigenaar van het huis en brouwerij genaamd den Engel |
15-10-1621 |
Jan Jansen Deij, brouwer, verklaart dat hij zekere tijd geleden aan Cornelis Goossens van Bernagien, brouwer, heeft verkocht het huis en erf genaamd den Engel, gestaan op de Haagdijk |
15-1-1643 |
De erfgenamen van Bernagien verkopen aan Jan Michielsen van der Avoirt, brouwer, en Adriana Jans van Dunne het huis, brouwerij, stalling, hof en erf eertijds genaamd den Engel en nu de Fortuijn, gestaan op de Haagdijk naast de erfgenamen van Adriaen Cornelis Couwelaers huis en erf genaamd de Son en de erfgenamen van Jan verhoeven huis en erf genaamd het Wit Peerdeken, achter zuid aan de Mark of rivier aldaar. Bij de koop was inbegrepen een hof zijnde het 12de, 13de, en 14de cavel in de Gashuijsvelden achter de Haagdijk over de Gampel. De kopers wonen al in het pand. |
18-3-1693 |
De van Jan Michielsen van der Avoirt en Adriana van Dunne verdelen de erfgoederen. Hierbij verkrijgt Geertruijt van der Avoirt het huis, brouwerij en erf voorheen den Engel, daarna de Fortuijn en nu de Witte Sterre, gestaan op de zuidzijde van de Haagdijk, naast het huis en erf genaamd de Sonne van Willem Mathijssen oost en het huis en erd genaamd het Peert inde Wiege van Christoffel Verhoff en Cornelia Adriaen Beens west, achter zuidwaards komende tot op de Gampelvaert |
26-5-1703 |
Geertruijt van der Avoirt, weduwe van Willem Cluijters gewesen koopbrouwer, verkoopt aan Adriaen Baes, koopbrouwer, haar huis, brouwerij, mouterij, brandewijnstokerij met alle toebehoorten van dien, voorheen den Engel, daarna de Fortuijn en nu de Witte Sterre genaamd, gestaan op de zuidzijde van de Haagdijk, naast het huis en erf genaamd de Son van Cornelis Willemsen oost en het huis en erf genaamd het Peerdt in de Wiege van de weduwe van Cristoffel Verhoff en Cornelia Beens, haar zuster, west, achter zuid komende op de Gampelvaert. |
5-11-1749 |
De erfgenamen Basen verkopen aan Thilemans van Ertrijck en Margrita de Rams, laatst wonend te Bergen op Zoom, een huis, brouwerij, stokerij, ketels, kuipen, slangen, bakken, mouterij, hof en erf voorheen genaamd de Engel, daarna de Fortuijn en nu de Witte Sterre, gestaan aan de westzijde (sic) van de Haagdijck, naast het huis en erf genaam de Zon van Johan Cornelis Roels oost, en het huis genaamd het Paardt in de Wiegh (mede verkocht) west, achter zuidwaards komende op de Gampelvaart |
27-6-1780 |
Thileman van Ertrijck, koopbierbrouwer, en Margaretha de Ram verkopen aan Guilhelmus Adrianus, Adriana Christina, Maria Cornelia en Dimphna Christoffelina een huis, brouwerij, stokerij, mouterij en erf, met de ketels, kuipen, koelbakken, akers, slangen, zakken, eskleden, vaatwerk en alle andere gereedschappen van dien, genaamd den Engel, daarna het Fortuijn en nu de Witte Sterre, gestaan op de zuidzijde van de Haagdijk naast het huis en erf genaamd de Son van Jan van Neer oost en het huis het Paerd in de Wieg, zuid de Gampelse Vaert |
6-8-1791 |
Bij de verkoop van het naastgelegen huis Paard in de Wieg worden bepalingen opgenomen met betrekking tot de eventuele sloop van de brouwerij achter dit pand. In dat geval moet de westelijke muur van de brouwerij blijven staan tot op de hoogte van 7,5 voet boven de grond. Indien de browuerij niet afgebroken zou worden, dan moesten de eigenaar va het huis de Witte Sterre op hun kosten de vensters uitkijkend op het hof van de buurman laten dichtmetselen |
23-4-1802 |
De erfgenamen van Eertrijk proberen te verkopen een huis, hof, plein en erf, voorheen een brouwerij, stokerij en mouterij
geweest zijnde, voorheen genaamd den Engel, daarna het Fortuijn
en nu de Witte Sterre, staande op de zuidzijde van de Haagdijk, naast het huis en erf genaamd de Son van de weduwe van Jan van Neen oost en het huis en erf van majoor Richard west, zuid de Gampelvaart, pondboek 1209. Bij het goed behoort ook grond of erf aan de overzijde van de Gampelvaart. |
