De Drie Bellen / Anker / Vergulde Anker / Groot Anker / Wit Anker, brouwerij van 1517 tot 1901

Haven 4-4a - Pondboek 734 – Kadastraal nummer A1085

Het huis het Anker staat aan de Haven en is mogelijk kort na de stadsbrand van 1490 ontstaan. Het betreft een rijksmonument. Op de schoorsteenkappen zijn ankertjes aanwezig. Aan de noordzijde is een poort aanwezig met daarachter een gang naar de (voormalige) daadwerkelijke brouwerij.

In 1517 is er al sprake van een brouwerij bij dit pand. De ligging aan de haven was gunstig voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van producten. Bovendien was daarmee altijd voldoende water beschikbaar voor het brouwproces.
Vanaf 1556 is het pand bekend onder de naam Drie Bellen. Vanaf 1599 heet het eerst den Gulden Anker, later den Anker. Het anker is een zinnebeeld voor hoop.
Vanaf 1682 is er sprake van een mouterij. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.

De brouwerij heeft bestaan tot 1901. Tegenwoordig wordt er in Breda weer bier gebrouwen onder de merknaam Wit Anker.

25-6-1517

Adriaen van Rijen koopt van de erfgenamen Marie Adriaen Potters een huis, hovingen ende erfenisse met brouhuijs daerachter in de Lange Brugstraete neve Claes de Backer huijs en meer andere erven west en de Visscherstraet en Wouter Henrick de cleedermaecker en meer anderen op dandere zijde. Streckende van voor tot achter aen de stadsveste

2-5-1522

Adriaen van Rijen vestigt een erfcijns van 12 Rgld. op zijn huis in de Brugstraet op de hoek van de Visscherstraet en op zijn huijs daerachter gestaen aen de veste omtrent de Tolbrugpoorte neve voorheen van Henrick Rijseners noord en Cornelis Betten en meer anderen zuid

24-12-1523

Adriaen van Rijen verkoopt Hubrechten Henric Piggen een brouhuijs met wooning en hove die nu met een gelind gescheiden is van het hof van de verkoper welk hij behoud, met wegh noortoostw. neven liggende. Gelegen achter de veste omtrent de Tolbrugpoorte, neve Frans Adriaen Meeus en Henric Montens, rentmr. en Henrick Janssen huis op deen zijde en Henric de Ruijsseners erfgenamen huis en erve op dander zijde. Achter aen de hof die Adriaen behoudt

8-5-1556

Hubrecht Henrick Piggen en Henrick en Adriaen zonen van Hubrecht, Agneeske gehuwd met Ghoris de Weert en Paulijne Hubrecht Piggen verkopen Cornelis Jacop van Baerle brouhuijs met wooning daerachter genaemd De Drie Bellen met ganck noord. Gelegen achter de veste neve Jan Claes Jan Mertens huis genaamd Bommel noord en Jan Merten Claes hof en erve en het brouhuijs van Ghoris de Weert zuid.

In de verkoop is begrepen 1/3 deel van het hof zoals Hubrecht Henrick Piggen die eertijds gekocht heeft van zijn neef Henrick Godert Piggen te dien tijd bezitter van de huijsinge De Coperen oft Vergulde Pot. De overige 2/3 delen behoren toe aan Ghorisen de Weert met zijn huis de Molensteen aan de Tolbrugstraat

3-4-1573

Cornelis Jacop van Baerle, gehuwd met Jehenne Hubrecht Piggen, verkoopt Aerden Aert Cornelis Roevers huijsinge De Drije Bellen met ganck noord. gelegen aan de kaeije omtrent de Tolbrugge

9-2-1579

Aert Aert Cornelis Roovers brouwer in de Drie Bellen

28-4-1599

Aert Aert Roovers huijs ende erve eertijts de Drije Bellen ende nu den Gulden Ancker

8-1-1605

De erfgenamen van Maeijken Andries Geeritssen de Wijse verkopen Anneke Aert Aert Roovers, weduwe Andries Geeritssen de Wijse, de helft van huis en brouwerij Den Ancker, aan de oude veste bij de Tolbrug daer Andries uijtgestorven is. De koop is inclusief de helft van het gereedschap van de brouwerij. De andere helft behoorde al aan de koopster toe

13-2-1607

Anneke Aert Aert Roovers, weduwe Andries Geerit Aert de Wijse, verkoopt Sebastiaen Jan van der Schoot huijs en brouwerij Den Ancker, gelegen aen de kaije omtrent de Tolbrugge neve Sara Peter Hoeveners weduwe Thomas Joppen huijs genaemd De Croon en Willem Goderts huijs genaemd De Molensteen in de Tolbrugstraat zuid en noord het huis De Bommel wat de koper al tevoren behoorde. Het pand is deels door de verkopers nieuw getimmerd

9-8-1625

Peeter Goossen van Bernagien, brouwer, gehuwd met Ida van der Schoot, staat borg voor zijn schoonvader Sebastiaen Jan van der Schoot. Sebastiaen Jan van der Schoot was eerst gehuwd met Adriaenke Hans Goris en later met Cornelia Adriaen Geerits. Hij is overleden voor 3-11-1625

17-7-1627

Wijnant Goos van Bernagien verkoopt, namens Bastiaan Adriaen Schipper en zijn broer Peter Adriaen Schipper, aan Peter Goossen van Bernagien tot behoef van de weeskinderen van Sebastiaen Janssen van der Schoot een huis te Breda gelegen tussen de Tolbrug en de Wijde Stege aan de oude vesten, neven Lenaert Dingmans huis op d’een sijde en de kinderen van Sebastiaen vander Schoot hun andere huis, achter oostwaards aan het hof van de erfgenamen van Jacop Anthonis Wachmans behorende bij hun huis genaamd den Toelast

Na het overlijden van haar vader Sebastiaen Jan van der Schoot en moeder Adriaenke Hans Goris heeft Ida van der Schoot de huizen en brouwerij geërfd. Hun zoon Sebastiaen van Bernagien, gehuwd met Anna Nuijts, wordt na hun overlijden eigenaar

31-12-1646

Peeter van Bernagien borgemeester gaat samenwerkingsverband aan met zijn schoonzoon Anthonij Glavimans waarbij Glavimans in zijn woning blijft en zal gebruiken de oude brouwerij met kelders en solders toebegrepen de kelder van het huijs waar borgemeester nu woont

1647

In het pondboek staat opgenomen: achter op d’erve een nieuwe brouwerije comende aen den Ancker

16-11-1662

Bastiaen van Bernagien, brouwer in de Ancker, laat 24 nieuw vaten brandmerken door Johan van Bree, beëedigd stadsbrander te Dordrecht. Dit staat in een verklaring op verzoek van de deken en oudermannen van het brouwersgilde

17-2-1682

Anna Cornelia Nuijts, weduwe Sebastiaen van Bernagien, brouwer, verkoopt Anna Verwers, weduwe Pieter van Schagen, huis, mouterij en brouwerij Den Ancker aan de oostzijde van de haven met de ketels, geijl en werck kuijpen en all het gereedschap, inclusief de kelder gelegen onder het huis den Cleijnen Ancker noordwaards. De zolder achter het huis de den Cleijnen Ancker was in gebruik van d ebrouwerij en toegankelijk via vensters, maar deze zullen worden dichtgezet.

3-10-1684

Volgens de registratie van de impost (accijns) van het bier is Johannes Cuijpers brouwer in Den Ancker

17-12-1704

Christiaen Ewald, commies van de bieraccijns, als executeur van het testament van Anna Verwers, weduwe Pieter van Schaegen, en daarna huisvrouw van Johannes Cuijpers, coopbrouwer, verkoopt aan Cornelis van Schaegen, schout en secretaris van de Heerlijckheijt Oudenhoorn, gehuwd met Theodora Fonck, de 2/3e delen van huis, brouwerij en mouterij Den Ancker neve huijs De Fortuijn mede door de erfgenamen verkocht op de zuidzijde en huis vanouds De Bommel en nu Het Cleijnen Ancker van Johannes Haghers, coopman in wijnen noord. Inbegrepen zijn de ketels, geijl en werck kuijpen, en andere gereedschappen, en de kelder van het huis daar noordwaards naast/ Het laatste derde part is van de erfgenamen van Anna Verwers zijn moeder.

13-4-1718

Abraham Lodewijck Palm, brouwer en Anna Helena van Schagen verbinden hun huijs en brouwerij Den Ancker. Aangecomen van haar ouders.

8-9-1728

Johanna van der Vlies, weduwe van vaandrigh Adriaen Palm, en procuratie hebbend van haar zoon Abraham Lodewijk Palm verkopen Christoffel van der Voort gehuwd met Johanna Block huijs, mouterij en brouwerij genaemd Den Ancker met kuipen, ketels, koelvacken, touwen, vaten, etc. aan de oostzijde van de haven neve het huis genaamd het Fortuijn van Cornelis de Greeff op de zuidzijde en het huis Den Kleijnen Anker van Pieter Zeger Zegers. Aangekomen van Cornelis van Schagen.

28-3-1757

Adriaen Kersten, coopbrouwer, procuratie hebbend van Johanna Block, weduwe Christoffel van der Voort en zijn enige erfgenaam verkoopt Hendrick Struijk huijs, mouterij en brouwerij Den Anker , met drie koopere ketels houdende de eene omtrent 52 tonnen, en andere kuipen, koelbakken, heete pomp, gaffels, trekhaaken, spitroeken, tonnen, vaten, kitten, sakken, twee kopere aakers en dito put acker, en andere gereedschappen, neve huijs Het Fortuijn van Cornelis Jamez zuijd en huijs De Kleijnen Anker van de weduwe Jan Hoeck noord

18-11-1763

Curatoren over de goederen van Theresia van Rosmalen, weduwe en erfgename van Cornelis Jamez en procuratie hebbend van Hendrick Struijck geven over Anna Roes, weduwe van Jan Hoeck, huijs, mouterij en brouwerij Den Ancker, inclusief drie koopere ketels houdende de eene omtrent 52 tonnen en andere kuipen, koelbakken, heete pomp, gaffels, trekhaken, spitsreeken, tonnen, vaten, kitten, sakken, akers en andere gereedschappen, neve huijs van de weduwe Cornelis Jamez genaemd Het Fortuijn zuijd en huijs De Kleijne Ancker van cooperesse noord

18-1-1764

Anna Roes verkoopt Norbertus van de Kieboom huijs, mouterij en brouwerij Den Anker, inclusief drie koperen ketels, houdende de eene omtrent 52 tonnen, vaten, kitten, zakken, akers en andere gereedschappen. West de haven, zuijd huijs Het Fortuijn van de weduwe Cornelis Jamez en noord Den Kleijnen Anker van vercooperesse

Norbertus van den Kieboom was een tijd deken van het koopbrouwersgilde. Hij was gehuwd met Maria Beckers of Bekkers. Hij is op 26-11-1777 overleden en buiten de stad begraven

Maria Anna van den Kieboom, gehuwd met Arnoldus van der Pluijm coopbrouwer, erft de brouwerij. In 1774 is hun enige zoon Norbetrus Reinerus van der Pluijm geboren

In 1790 produceert Arnldus van der Pluijm ca. 1800 tonnen bier. Hij staat in 1793 genoemd als medicinee doctor. In 1802 zijn zij verhuisd naar ’s-Hertogenbosch

22-10-1802

Maria Anna van de Kieboom, wonend ’s-Hertogenbosch en gehuwd met Arnoldus van der Pluijm medisch doctor, debet Cornelis Timmermans 6400 gld. Zij stelt als onderpand het huis met brouwerij en mouterij Den Anker neve huijs Het Fortuijn van Pieter Hoffman zuijd en huijs Den Kleijnen Anker noord van Joseph Teuling. Met ap en dependentien van dien, als drie koperen ketels en verdere gereedschappen Zij heeft de testamentaire plicht om voor haar innocente broer Johan van de Kieboom zijn leven lang te onderhouden

1806

Norbertus Reijnier vand er Pluijm sluit een contract van negotie af met Johannes Theodorus Josephus van Beek. De eerste bracht brouwerij het Anker plus f 1000,- in en de tweede f 7000,-. Het eigendom van de brouwerij bleef berusten bij vader Arnoldus van der Pluijm en bleef dit zeker tot na 1818. De vennootschap onder firma ging Van der Pluijm en van Beek heten.

1823

Norbertus staat in het patentregister vermeld met een bierbrouwerij en mouterij voor eigen gerief. In 1833 is hij overleden. Zijn weduww Cornelia Johanna Maria Bierstekers zette de zaak voort

1841

Arnoldus Adrianus van der Burg uit Schiedam verkreeg de brouwerij met financiële hulp van zin vader Arnoldus van der Burg

1844

A.A. van der Burg verkoopt de brouwerij, mouterij en huis het Groot Anker aan Josephus Antonius van Aken. Bij de verkoop zijn twee koperen ketel, geilkuip, koel- en lekbakkens inbegrepen. Verder is er sprake van graanzolders en kelders

1863

Het patentregistervan 1863 noemt Willem Ebeling als firmant die de firma J.A. van Aken voortzet

1869

Na het vertrek van Willem Ebeling naar het dorp Drumpt bij Tiel wordt de brouwerij verkocht aan J. Verfürth. Vanaf 1874 onde de naam firma Verfürth en Co. Het herenhuis Haven 4 is separaat verkocht

1-10-1887

De brouwerij wordt overgedaan aan de firma N. van Mierlo van Norbertus Maria van Mierlo. Zijn jongste broer Johannes Roelandus werkte in de brouwerij. Norbertus overlijdt in 1892

1892

Johannes Roelandus neemt de brouwerij het Wit Anker over. Volgens het gemeenteverslag bood de brouwerij werk aan vier arbeider

1901

De activiteiten van de brouwerij, gevestigd aan Haven 5 worden beeindigd. Het pand Haven 4 is in gebruik als woonpand.


Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven