Blauwen Voorschot / Mouterij / Rode Hart, brouwerij van 1674 tot 1888
Haagdijk 8-10 - Pondboek 1410/1411 – Kadastraal nummer A294
Het huis Blauwe voorschoot lag aan de noordzijde van de Haagdijk. Aan de achterzijde grensde het erf aan de Donkvaart.
In 1571 wordt dit pand verkocht aan een blauwverver. Een blauwverver is een ambachtsman die wollen stoffen blauw tot bijna zwart kleurde op basis van indigo. Vanaf 1575 is dit huis bekend onder de naam Blauwe Voorschoot, een referentie naar het ambacht van de eigenaar.
Sinds 1640 is er sprake van een tweede huis op het perceel, genaamd de Kerklogie. In deze naam is mogelijk een referentie naar de naastgelegen Markendaalse kerk te herkennen.
In het jaar 1674 is voor het eerst sprake van een brouwerij en brandewijnstokerij. Het ene deel van het pand heeft inmiddels de naam Mouterij, naast het pand genaamd kerklogie. Het achtererf was bereikbaar via een poort. Bij het laatste is in 1697 sprake van een poortkamer.
Vanaf 1721 tot en met 1880 is de familie Kerstens eigenaar van de brouwerij en mouterij. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
In de 19de eeuw inmiddels onder de naam het Rood Hart groeit deze uit tot de brouwerij met de hoogste productiecijfers in Breda met diverse soorten bier in het assortiment. Na het vertrek van de laatste telg van de familie Kerstens werd de brouwerij geëxploiteerd door de firma Junghuhn & Co., totdat in 1889 de bierproductie werd gestaakt en op deze locatie een blik- en conservenfabriek was.
8-1-1571 |
Lucie Cornelis Jan Pellen gehuwd met Adriaen Dijrck Roevers verkoopt Jan Dijrck van Schoonhoven gehuwd met Anne Rochus Spurck huijs op de Haeghdijck neve huijs van Henrick de Bont op d’een zijde en Cornelis Peter Cornelis van Dongen huijs op d’andere zijde, achter comende aen Lijsbethen Heij beemdt ende erve |
27-7-1574 |
Jan Dijrck van Schoonhoven is poorter geworden. Hij is blauwverver en afkomstig van Thoren. Een blauwverver is een ambachtsman die wollen stoffen blauw tot bijna zwart kleurde op basis van indigo. Het was een zeer ingewikkeld en langdurig proces, dat met veel vakkennis moest worden uitgevoerd. |
16-08-1575 |
Het huis wordt in 1575 voor de eerste keer aangeduid met de naam Blauwe Voorschoot |
24-4-1591 |
De erfgenamen van Jan Dijrck van Schoonhoven behouden gezamenlijk huijs Den Blauwen Voorschoot opten Haeghdijck met huijs en drie wooningen daerachter staende, mitsgaeders oock de verweketels ende cuijpen, ende het molenwerck met sijn toebehoorte, omtrent het kerckhoff van Marckendale. De erfgenamen zijn dochter Marie gehuwd met Joris Jan Peter van Lieck, dochter Digne en Cathelijn en Anneke dochters van wijlen zoon Jan Dijrck van Schoonhoven. |
2-3-1610 |
Jacob, Claes en Adriaen broers en zonen wijlen Cornelis Coomans en hun zuster Beatris verkopen Joris Peeter van Lieck huijs opten Haeghdijck aen de kercke van Merckendael neffens kerckhoff van zelve kercke op d’een, op welck kerckhoff voor aende straete bij Hans de Vries onlangs een huijs ende erve getimmert is tusschen welck huijs ende erve ende den verkochten huijse den gang oft wech is liggende, die halff tot deze verkochte huijs toebehooren, en huijs van Joris Peeter van Lieck, cooper op d’andere, achter noordwaards komende aan de merck of vaart |
27-2-1640 |
Maria van Lieck, weduwe van mr. Ghijsbrecht Beckers, verkoopt Jacob Janssen Schoenmaeckers haar twee huijsingen opten Haeghdijck omtrent de kercke van Merckendael. De een genaemd De Blauwe Voorschoot en de ander de Kercklogie |
11-8-1674 |
Dingena Schoenmaeckers gehuwd met Antonij van Tinevelt, laeckencooper voor een helft en zus Elisabeth begijntje verclaeren tegen seeckere hoeve op te Rit onder Hage in erffmangelinge te cederen den edelen en welgeboren Heere Willem baron Taets van Amerongen gehuwd met de edele welgeboren Vrouwe Philipina Aurelia van Blijleven huijs huijsbrouwerij, brandewijnstoockerij, mette brouw ende brandewijnstockers gereetschap opten Haeghdijck genaemd Mouterij , comend oost huijs de Kercklogie de transportanten behorend en die zij behouden, west de erfgenamen van Jan Peeter van Ghils en noord de merck. Gelijck de verkochte huijse op den 12-8-1670 is afgescheijden van voirschreven huijs De Kercklogie |
5-12-1679 |
Willem baron Taets van Amerongen den jongen en Philipina Aurelia de Blijleven verkopen het onroerend goed terug aan Dingena |
5-12-1679 |
Op dezelfde dag verkopen Dingena Jacop Jan Schoenmaeckers, weduwe Antonij van Tinevelt, en zus Elisabeth begijntje te Breda aan Johan van Lantschot huijsbrouwer, huijs brouwerij en mouterij met alle gereedschappe gelegen op de Haeghdijck vanouts Den Blauwen Voorschoot genaemd en tegenwoordig de Mouterije waer cooper nu woont. Het naastgelegen huis de Kerklogie wordt niet meeverkocht. De verkoopprijs bij deze doorverkoop is 650 gulden minder |
12-02-1683 |
Dingena Jacop Schoenmaeckers, weduwe Antonij van Tinevelt, en zus Elisabeth begijntje te Breda verkopen aan Huijbrecht Fiers, het huis, hof en erve van ouds genaamd Kerkcke logie en nu de Wolzak |
27-01-1688 |
De erfgenamen van Huijbrecht Fiers verkopen aan Jacobus van Riel, koopbrouwer, en Johanna Nestemans, een huis, poortkame, hof en erve, van ouds de Kercken logie. daarna de Wolsack en nu het Gecroont Oxhooft, omtrent de kecke van Marckendael |
15-4-1697 |
Hendrina van Riel erft het huijs, poortcamer, hoff ende erve van outs de Kerckelogie genaemt |
8-3-1721 |
Cornelia Lanschot gehuwd met Adriaen Baesen, coopbrouwer, verkoopt Cornelis Knollaers, huijsbrouwer, huijs, brouwerij en mouterij met den ketel, werckkuijp, twee coelbacken, geijlkuijp, heete pomp en leckback vanouts Den Blauwen Voorschoot en nu De Mouterij. Haar aangecomen als enige dochter van Johannes Lanschot en Josina van Ghils. Cornelis is gehuwd met Cornelia Sandelingh. |
9-9-1732 |
Cornelis Ghijsbrecht Knollaerts , huijsbrouwer, verkoopt Antonij Pancken gehuwd met Anthonetta Coppen huijsinge, brouwerij en mouterij met den ketel, werckkuijp, coelbacken, geijlcuijp, heete pomp en leckback vanouts genaemd Den Blauwen Voorschoot en nu De Mouterij opten Haeghdijck omtrent de Merckendaelse kercke neve huijs van Johannes van Riethoven oost en huijs van Francois Cuijpers west |
3-5-1740 |
Antonij Pancken huijsbrouwern, gehuwd met Antonetta Coppen, verkoopt Hendrick van Loon en Adriaen van Nelst, schippers, huijs, brouwerij, mouterij met ketel, coelbacken en gijlkuijp, heete pomp en leckback vanouts Den Blauwen Voorschoot en nu de Mouterij Gelegen aen de noordzijde van de Merckendaelse kerck neve huijs van Johannes Jacobus van Riethoven oost en huijs van Francois Cuijpers west. Anthonij Pancken is in 1704 poorter geworden. Afkomstig uit Alaix in Sevenes in de Langedock. In 1740 wordt van hem vermeld dat hij huijsbrouwer is |
21-7-1740 |
Adriaen Nelst, marktschipper op Tergoes en Hendrick van Loon, schipper, verkopen Adriaen Kerstens ,huijsbrouwer, huijs, brouwerij en mouterij, met den ketel, werckkuijp, coelbackken en verdere toebehoren genaemd De Mouterij op de noordzijde van de Haagdijck omtrent Merckendaelse kerck neve huijs van Johannes Jacobus van Riethoven oost en huijs van Francois Cuijpers west. |
Adriaen Kerstens is geboren te Zundert en gehuwd met Anna Elisabeth Floren uit Rijsbergen. Uit dit huwelijk zijn negen kinderen geboren. De brouwerij van Adrianus Kerstens was tijdens de 18de eeuw het bedrijf met de grootste bierproductie in de stad Breda, meestal 20 tot 30% van de Bredase productie. Dochter Maria Lucia trouwt met koopbierbrouwer Johannes Weterings, brouwer in de Boom op de Bosstraat. Zoon Josephus Antonius wordt priester en later benoemd tot plebaan van de St. Gommariuskerk in Lier. Zoon Cornelis Florentius erft de brouwerij Het Rode Hart in 1807. Hij is ongehuwd en testeert op 22-8-1799 waarbij hij tot zijn enige en universele erfgenamen benoemt zijn broer Jacobus, die medisch doctor is, en zijn zus Maria Lucia. Ieder voor de helft. |
|
Jacobus is gehuwd op 28-4-1776 met Maria de Wit en uit het huwelijk zijn 8 kinderen geboren. |
|
Zijn zoon Bernardus Adrianus, gedoopt 16-6-1778, zet de brouwerij voort. Tevens is hij koopman in granen Bernardus is drie keer gehuwd. In 1803 wordt er nieuwbouw gepleegd bij de brouwerij het Rood Hart. In de beeldcollectie van het Stadsarchief Breda zijn foto’s opgenomen van de troffel en een houten bakje welke bij de eerste steenlegging zijn gebruikt. Vanaf 1831 kreeg Bernardus toestemming om een rosmolen op zijn terrein te plaatsen. Hij overleed in 1840. |
|
Uit zijn tweede huwelijk met Maria Theresia Josepha van Beek wordt Egidius Josephus Antonius Kerstens geboren op 18-5-1809. Hij volgt zijn vader op in de bierbrouwerij. Hij is tevens gemeenteraadslid van 1851 tot 1862. Hij bedankt als zijn broer Andreas burgemeester van Breda wordt. Egidius is overleden te Breda op 28-10-1889. |
|
Zoon Bernardus Cornelis Maria Kerstens, geboren 24-3-1851, wordt in 1877 de nieuwe brouwer in Het Rode Hart. Hij doet dit tot 1880. In dat jaar vertrekt hij plotseling naar ’s-Gravenhage. Hiermede komt een einde aan de band met brouwerij Het Rode Hart en de familie Kerstens. |
|
De brouwerij wordt nu voortgezet door de firma van der Roest en Junghuhn. In 1880 wordt vergunning verkregen om een stoommachine te plaatsen, onder voorwaarde dat de schoorsteen minsten 15 meter hoog was en voorzien van een vonkenvanger. Sindsdien is dus sprake van een stoombierbrouwerij. Na het overlijden van Adrianus Gerardus van der Roest werd de firma voortgezet onder de naam firma Junghuhn & Co. J.R. baron van Keppel wordt tweede compagnon. De stoombierbouwerij Het Rode Hart prees haar bier aan als puik. in 1884 heette het puik maarts proveniersbier. Sinds 1885 is brouwmeester F.L.C. Junghuhn uit beeld. De firma adviseerde in 1886 met extra stout bier, princesse bier en anglo-hollands extra stout bier. In 1887 was er witbier. Het bier was verkrijgbaar bij café-restaurant De Beurs op de Grote Markt en op de KMA. Vanaf 1889 dreef J.R. van Keppel aan de Haagdijk de bliik-conservenfabriek De Voorzorg. In 1901 sloot de fabriek |
