d'Becken / De Ring / Den Helm / De Brandewijnshelm, brouwerij van omstreeks 1600 tot 1750
Eindstraat 22 - Pondboek 440 – Kadastraal nummer A830
Het huis d’ Becken lag aan de westzijde van de Eindstraat of, zoals deze straat vroeger heette de Eijndpoortstraat. Het gebouw is al bekend uit aktes uit 1515. De naam van het pand verwijst mogelijk naar een ondiepe maar brede schaal, meer speciaal een scheerbekken of een chirurgijnsbekken. Door barbiers en chirurgijns werd de ondiepe schaal voor het opvangen van vloeistof als vaak de huisnaam gebruikt.
Bij de grote stadsbrand in 1534 is dit pand verbrand, waarna het een jaar later is herbouwd. Vanaf 1536 is de naam van dit pand bekend als het Becken. Er is nog geen sprake van een brouwerij.
Vermoedelijk zijn in de periode na 1602, waarin Jan Aert van Ghilse eigenaar is van dit pand, de brouwactiviteiten gestart. Later wonen in het pand enkele brandwijnstokers, waarna de naam eerst kort verandert in den Ring en later de Brandewijnshelm. De namen helm of brandewijnshelm verwijst naar een onderdeel van een distileerinstallatie, de distileerhelm.
Weer later, in het midden van de 18de eeuw, is op het perceel van het pand een mouterij en stokerij gevestigd. Er wordt dus nog steeds brandewijn geproduceerd.
De verkoop van het pand in 1744 is inclusief de ‘kopere ketels, kopere slangen, kuijpen, beslagh, bakken’, welke gebruikt zullen zijn bij het moutproces.
Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen.
|
3-12-1543 |
Jacop Jan Meeus sone verkoopt aan Andriesen Athonis Wiltens het huis en erf genaamd d’Becken |
|
12-9-1566 |
Deling tussen erfgenamen van wijlen Andries Anthonis Wiltens gehuwd was met wijlen Jacoppe Cornelis Godert van Ghilse. Hierbij krijgen de dochters Anthonie en Sophie het huis het Becken waaruit hun vader is gestorven. Gelegen in de Eijndpoortstraet. |
|
2-1-1571 |
Anthonie Andries Anthonis Wiltens, gehuwd met Willem van Naerssen, verkoopt tot behoef van Sophie Andries Anthonis Wiltens haar zuster, gehuwd met mr. Zebrecht Buijsen, de gerecht helftscheijdinge van huijs d’Becken. De andere helft behoort al aan Sophie. |
|
1578 |
In het pondboek uit 1578 wordt Henrick Cornelissen als eigenaar van Becken genoemd. Er achter worden drie achterhuizen aangegeven. |
|
13-5-1602 |
Sophie Andries Anthonis Wiltens, weduwe Sebregt Buijsen, en nu gehuwd met Henrick Cornelis Henricx, verkoopt Jan Aert van Ghilse huijs d’Becken in de Eijndpoortstraet. Jan Aert van Ghilse is gehuwd met Neeltke (Cornelie) Jan Henrick Dijrven. Jan Aert van Ghilze is overleden voor 18-8-1610. |
|
9-2-1661 |
Johan Henrick Dijrven, notaris, verkoopt Adriaen Wouter van den Broeckhoven, gehuwd met Agneeske Niclaes Stickers, huijs en brouwerij Het Becken en nu Den Ring in de Eijndpoortstraete neve huijs De Oijevaer van erfgenamen Jacob Wouter van Rijckevorssel zuijd en huijs De Mol van de weduwe Adriaen Cornelis van de Laer noord Achter west aen huijs De Mol. Prijs 3600 gld. Vermoedelijk is Johan Henrick Dijrven erfgenaam van Neeltke Jan Henrick Dijrven. Adriaen wordt in het pondboek brandewijnstoker genoemd |
|
23-2-1663 |
Nicolaes Stickers gehuwd met Christina Dirck van Roij verklaren te vergeten en te remitteren en pardoneren de doodslagh bij Adriaen van Broeckhoven geperpeteert (gepleegd) op 15-10-1662 op Jan Nicolaes Stickers hun zoon. En dit het een puur ongeval was. In een andere akte staat dat Jan Niclaes Stickers vaak dronken was en op die bewuste datum in de winkel van zijn zus kwam en al dronken zijnde meer brandewijn wilde. |
|
22-4-1664 |
Agneeske Nicolaes Stickers gehuwd met Adriaen Wouter van Broeckhoven verkoopt Isaack Jacobus van Norten (Orten) huijs, brouwerij, stalle en achterhuijs vanouts Het Becken daernaer Den Ringh en nu De Brandewijns helm in de Eijndpoortstraet met recht van gang noord volgens vest van 9-2-1661, neve huijs De Oijevaer van Cornelis van de Laer zuijd en huijs De Mol van Anthonis van de Laer noord. 1665 Isack Jacob van Orten is gehuwd met Maria Nicolaes Stickers. Hij is overleden tussen 10-6-1677 en 25-09-1677. Hij is van oorsprong bakker en zelfs deken van het bakkersgilde. In Het Becken wordt hij vermeld als brandewijnstoker. |
|
2-10-1687 |
Maria Stickers verhuurt haar huijs waer tegenwoordigh De Helm uijthangt met achterhuijs en brandewijnstockerij voor 2 jaar. |
|
20-4-1695 |
In het testament van wijlen Maria Stickers worden haar kinderen Anna, Adriaen en Jacobus genoemd. Anna woont dan in het huijs met mouterij en stokerij. |
|
10-3-1716 |
Issac van Orten geeft over aan Anna van Orten, weduwe van Johan de Wit, de onverdeelde helft van huijs en stookerij De Brandewijns Helm neve huijs De Mol van het weeskint Adriaen van de Leur noord en Cornelis van Gils zuijd. Anna behoort al de wederhelft. |
|
10-3-1725 |
Johannes Vermeulen, coopman in wijnen, heeft tot last van Anna van Orten, weduwe Johan de Wit, vordering van 2000 gld. onder verband van het huijs De Brandewijnhelm en hij dit met interest niet heeft konnen becomen. Hij heeft het huis daardoor te koop laten zetten en heeft het zelf gekocht voor 3560 gld. Anna van Orten is gehuwd op 30-8-1682 met Johan de Wit, procureur in Princeland en overleden op 9-10-1730. Johannes Vermeulen is afkomstig uit Hulst en in oktober 1704 gehuwd met Maria Gerarda van Rijckevorssel. |
|
18-2-1744 |
Maria Gerarda van Rijckevorssel, weduwe Johannes Vermeulen, geeft over aan haar zoon Samuel, coopman in wijnen, huijs, mouterij en stookerij met kopere ketels, kopere slangen, kuijpen, beslagh, bakken en stal Den Brandewijnhelm neve huijs van doctor Daniël van Tilborgh zuid en noord huijs van Johannes Coesmans, huijsbrouwer. |
|
15-3-1759 |
Samuel Vermeulen verkoopt Pieter Huijsers huijs De Brandewijnhelm neve huijs van Francis van Tilborgh zuijd en Johannes Coesmans, coopbrouwer, noord. |
|
28-12-1797 |
Pieter Wiercx, coopman in wijnen, gehuwd met Martina Johanna Bekkers die weduwe was van Bastiaen Huijsers verkoopt Jan Adriaen van Hiele, woonend Nieuw-Vosmeer, huijs De Brandewijnhelm neve Thomas Allaerts noord en de weduwe Cornelis Elsackers zuijd. |
