Aecker / Witte Aker, brouwerij van 1541 tot 1714
Waar tegenwoordig de straat de Houtmarkt loopt bevond zich vroeger de begrenzing van de ommuurde middeleeuwse stad, met aan de zuidzijde van de muurde stadsgracht of oude vest. Aan de zuidzijde van de Eindstraat stond de Ginnekensepoort met aansluitend de Ginnekensebrug over oude stadsgracht. Het stadsdeel hier buiten de stadmuur heette het Ginnekenseind.
Al in 1541 is er sprake van een brouwerij in het pand direct ten zuiden van de oude stadsgracht. De ligging aan het water van de stadsgracht was gunstig voor de aanvoer van grondstoffen en de afvoer van producten. Bovendien was daarmee altijd voldoende water beschikbaar voor het brouwproces.
Sinds 1593 is dit pand bekend onder de naam de Aker. Een aker is een voorwerp waarin vloeistoffen kunnnen worden bewaard en vervoerd, een soort emmer, vaak van metaal.
In 1640 koopt brouwer Cornelis van Erffrente eerst de brouwerij aan de zuidzijde en in 1669 het oostelijk deel van de aan de overzijde van de stadsgracht gelegen brouwerij de Bijl. Vanaf 1680 wijzigt de naam van de brouwerij in de Witte Aker, om onderscheid te maken met brouwerij de Rode Aker aan de Haven. Vanaf die tijd is er sprake van een mouterij in het noordelijk gelegen pand. Een mouterij produceert mout op basis van granen, door het in water te weken waardoor het graan ontkiemt, en het daarna te drogen. Dit proces heet mouten. Mout wordt nog steeds gebruikt bij de productie van bier, jenever, whisky en een aantal voedingsmiddelen. Na 1714 komt er in de omschrijvingen van het pand geen vermelding naar een brouwerij of mouterij meer voor.
16-3-1541 |
De erfgenamen van Jan Hubrecht Keijen verkopen aan Adriaen Goderts van Bavel, een huis, brouhuijs, hovinge ende erfenisse, opt Ghinnekenseijnde omtrent de oude Ghinnekenspoorte neven der stadt oude vesten opte noortzijde, ende meester Jans van der Strepen huijsfrou huijs ende erve nu Jacoppen van Hasselt zuid, achter mr. Jans van der Strepen huijsfrou erve |
4-1-1542 |
Adriaen Godert van Bavel verkoopt aan Sebastiaen Aert Cristus een huis, brouwhuis, hovinge en erfenisse, buijten ende bijde oude Ghinnekenspoorte |
22-3-1542 |
Bastiaen Aert Cristus verkoop aan Abraham Mathijs, brouwer, een huis, brouwhuis, hovinge en erfenisse |
1558 |
Abraham de Brouwer, eigenaar |
10-7-1585 |
Abraham Mathijssen, brouwer, verkoopt aan zijn zoon Jacop het huis, brouwhuis, hovinge en erffenisse, opt Ghinnekensijnde omtrent de oude Ginnekens Poirte neve de stadt oude vesten opte noortzijde, Sijmon Jan Gilis Wijgans erfgenamen zuid en achter Jan Cornelis Coecxs erve |
11-6-1593 |
Jacop Abraham Mathijs zijn huis, brouwerije en erve genaamd de Aecker aan de oude Ginnekensijntsche brugge |
25-2-1599 |
Jacop Abraham Mathijssen, brouwer |
10-3-1603 |
Cathelijn Aerts van Gilse is gehuwd met Jacop Abraham Mathijs |
27-2-1608 |
Jacop Abrahams betaald een cijns op zijn huis, brouwerij en erve, gestaan aan de oude Ghinnekenseijntsche brugge |
8-11-1610 |
Ende sal den muer vande voors. huijsinge voor aende strate staende aende suijtsijde moeten responderen opten muer vanden gevel van de huijsinge van Jacob Abrahams daertegens over aen dander sijde vande voors. oude vesten staende |
5-6-1621 |
Abraham Jacop Abrahams verbindt als onderpand zijn gedeelte van het huis, de brouwerij en erffenisse opt Ginnekenseijnde aan de Ghinnekenseijntsche brug, welk deel hij van zijn vader Jacop Abrahams heeft geerft. Zijn moeder was Cathelijne Aerts van Gilse |
1-3-1638 |
De erfgenamen van Jacob Abrahams verkopen aan Cornelis Peeter Rauws, de huisinge, brouwerije, hovinge ende erffenisse genaamd den Aecker, op het Ghinnekenseijnde neven de reviere oft Mercke aldaer op deen sijde en Anthonis Adriaensen de Haen huis en erve op d’ander zijde, achter oost aan de steenen barakken, naast welke barakken een erfgebruikweg moet blijven naar het huis genaamd den Roelant |
1-2-1640 |
Cornelis Peeter Rauws, brouwer wonende tot Geertruidenberg, aan Cornelis Michielsen van Erffrenten, brouwer, het huis, brouwerij, hovinge en erffenisse genaamd den Aker |
28-10-1647 |
Cornelis Michiel van Erffrente, brouwer in den Aecker, verklaart op verzoek van Adriaen Aertssen Drinckvelt, brouwer in De Bijl, dat op 13-10-1647 achter zijn huis liggend in zijn venster heeft gezien dat Abraham Commeren, veerman van het fort en dorp Terheijden, in zijn schuit heeft geladen bier tot de brouwerij de Bijl |
21-6-1669 |
Adriaen Aertssen Drinckvelt verkoopt aan Cornelis van Erffrenten, brouwer, de gewesene brouwerije mette twee achterwoninge en erve, bij de oude Ghinnekenseijntse brugge omtrent Moises, achter de huijsinge de Bijl nu de Croon genaamd, voor desen verkocht aan Cornelis Roovers, oost en zuid de Merck ofte oude stadstsveste, west de huijsinge de Bijl, noord de straat. Voor de voorgeschiedenis zie bij de Bijl |
12-4-1680 |
Bij de verdeling van de efrenis van Cornelis van Erffrenten erft zij zoon Leonard het huis, hof en erve genaamd den Witten Acker, gestaan aan de Ginnekenseijntse brugge, met de mouterij over het water achter het huis de Bijl nu de Croon genaamd en twee huisjes |
8-1-1707 |
De erfgenamen van Leonard van Erffrente verkopen aan Matheeus Christoffel Doebbel, koopbrouwer, en Maria Anna Rachon zijn vrouw een huis, brouwerij, tuin, kelders, pakhuis, stallinge, kamer boven de sluis [HK1] en bierkruijers huisje en korenzolders, genaemd Den Witten Aecker aan de oostzijde van het Ghinnekenseinde op en aan de Ginnekenseijntse brugge, zuid huis De Wilde Zee van Cornelis Buijsen, houtkoper, en noord rivier de marck of deser stadts oude vesten en huis De Croon van Cornelis van der Vloet, oost ’s lands Hoge Barakken. Er moet een erfgebruikweg blijven naast de Hoge Barakken naar het huis genaamd Den Roelandt van wed. Cornelis Marcij. Ook nog een mouterij, koetshuis en aparte woning genaamd Coehorn gelegen achter Moses aan de Houtmarkt, naast of achter het voorgenoemde huis de Croon west, de Marcke of oude vesten oost en zuid |
3-2-1714 |
Mattheus Christoffel Doebbel en Maria Anna Rachon verkopen aan Anthonij van den Broeck en Adriana van Amelsvoort een huis, brouwerij, mouterij, tuin, kelders, pakhuis, koetshuis, stallinge, kamer boven de sluis en bierkruiershuisje en korenzolders genaamd Den Witten Aker, gelegen aan de zuidzijde van het Ginnekenseijnde op en aan de Ginnekeneijntse brugge, neve huis De Wilde Zee van Cornelis Buijsen, houtkoper, zuid en de rivier de Marcke oft deser stadts oude vesten en huis De Kroon van de weduwe van der Vloet noord, achter oost ’s lands hoge barakken, neve welke barakken een erfgebruijksweg moet blijven die loopt naar het huis genaamd De Roelandt van de weduwe Cornelis Marci |
1-4-1758 |
De kinderen en erfgenamen van Adriana van Amelsvoort en Anthonij van den Broeck verkopen aan Gaspar Jamez een huis, achterhuis, packhuijs, hoff en erve genaamd De Aker met vier achterwoningen daatr achter en de afhang in de hoff bij de Hoge Barakken, aan de oostzijde van de Ginnekense brugge, neve huis De Wilde Zee van Johan Domgraeff zuid en de rivier de marck ofte deser stads oude veste en het huis De Croon van Roelandus Buijsen noord |
18-5-1767 |
Gaspar Jamez verkoopt aan Hendriek Claasen, coopman, een huis, achterhuis, hof en erve genaamd Den Aker, inclusief een afhang op het eind van de tuin bijde Hoge Barakken, aan de oostzijde van de Ginnekensebrugge, neve huis De Wilde Zee van Johan Domgraaf zuid en rivier de mark of stads oude veste en het hujs De Kroon van Roelandus Buijsen noord, achter oost ’s-Lands Hoogen Bracken. Neve welke barakken een erffgebruick wegh moet blijven tot het huis genaamd Roelandt van de weduwe Adriaan van Gorp |
20-2-1781 |
Anthonetta Verhoeven, weduwe Hendrick Claessen, verkoopt Jacobus Kerstens, medicina doctor, een huis, achterhuis, pakhuis, hoff en erve genaamd Den Aker
en zekere afhang ten einde den hoff bij de Hoge Barakken, aan de oostzijde van de Ginnekense brugge, naast het huis, hof en erve genaamd de Wilde Zee
van Cornelis Verheijden zuid en de rivier de Mark of deze stads oude veste en het huis genaamd de Kroon van Roelandus Buijsen aan de noordzijde, achter oostwaard komende aan ’s lands Hoge Barakken. |
