Hoe zat dat nou ook alweer ? Het klooster Sint-Catharinadal

Van klooster via kazerne naar casino (1)

Het klooster Sint-Catharinadal, nu Holland Casino, was een vrouwenklooster dat behoorde aan de orde der Norbertijnen. Het klooster werd rond 1270 gesticht, niet in Breda maar in Wouw. In 1295 haalde de toenmalige heer van Breda, Raso van Gaveren, het klooster naar Breda. Niet zo gek want het klooster had nogal wat bezittingen hier in de omgeving. Na een kort samengaan met het Bredase Gasthuis werd het klooster in 1308 weer zelfstandig.
Het nieuwe klooster stond op de top van een dekzandrug even buiten de stadsgracht, de huidige Oude Vest. De hoge ligging is nog steeds zichtbaar. Aan de andere kant van het klooster lagen de middeleeuwse akkers van de stad Breda. Aan de westzijde lag een laagte (het Nonnenveld) die de hoge ligging van het klooster benadrukte. Een brug aan het eind van de Molenstraat verbond het klooster met de stad.

De kloostergebouwen

Bij archeologisch onderzoek in 1993 is een deel van het middeleeuwse klooster blootgelegd. Ook werden er grote hoeveelheden vondsten opgegraven die ooit in waren in afvalkuilen en beerputten terecht zijn gekomen.
Binnen de kapel, gebouwd tussen 1500 en 1502, aan het Kloosterplein zijn de funderingen van een oudere kapel gevonden. Deze werd voor het eerst in 1314 vermeld en was natuurlijk aan de heilige Catharina gewijd. Aan de westzijde sloot een vleugel met kloostergang aan op de kapel. (je betrad dan de kapel via deze gang) en aan de oostzijde stond een losstaand gebouw, dat vermoedelijk als bedrijfsruimte heeft gediend, denk aan de keuken en voorrraadruimtes. Het geheel was ommuurd en had een vierkant grondplan.

Binnenin de kapel en net daarbuiten, op het binnenplein, werden de doden begraven. In totaal werden er 30 begravingen gevonden. Dat zijn er veel te weinig als je de kijkt over de hele kloosterperiode en het aantal bewoners. Overigens waren ongeveer de helft van de begravenen mannen.

Tegen het eind van de 15e eeuw wordt er een korte zuidvleugel aangebouwd die overigens niet met de huidige zuidvleugel van het complex samenvalt. (zie foto onder) In de eeuwen tot aan de aanleg van de nieuwe vesting rond 1530 wordt het kloosterterrein vergroot en verschijnen er meer gebouwen.

De nadagen van het klooster

De aanleg van de nieuwe vesting, vanaf 1530 door Hendrik III, vlak langs het klooster zorgde voor een aanzienlijke verkleining van het kloosterterrein. Dit en de bouw van soldatenbarakken tegen de kloostermuur in de 80-jarige Oorlog, veroorzaakte grote spanningen tussen het klooster, de stad en de heer van Breda. Door de druk van de protestanten en de overlast door soldaten wilden de nonnen weg uit Breda. In 1647 verhuisden ze naar Oosterhout en verviel het klooster aan de Nassau's.