Vlaszak (Centrum)

Gebieden
1275 tot heden
Str232 vlaszak 19580016 Str232 vlaszak 19580016

De smalle Vlaszak met gasverlichting, 1958. Foto: Firma Schreurs (v/h firma Stutz). (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

Tot na de Tweede Wereldoorlog lag ter plaatse van de huidige Vlaszak een complete woonwijk. Oorspronkelijk liep hier de middeleeuwse stadsgracht, de Oude Vest. Deze werd gedempt in 1863-1877 (zie ook onder Oude Vest). Aan de binnenzijde van de Oude Vest lag het straatje de Vlaszak van de Gasthuispoort naar de Molenstraat. Aan de buitenzijde lag de Beijerd, van de Boschstraat naar het Kloosterplein. Tussen de Vlaszak en de Beijerd lag de Duiker, die de gedempte stadsgracht kruiste. Van de Beijerd naar de Pasbaan liep de Houten Tenten, later de Kloosterstraat genaamd. Tussen de Beijerd en Houten Tenten lag weer het steegje het Klein Mosterdveld of de Mosterdgang.

Nieuwstraten

Na de stadsbrand van 1490 tot aan de Beeldenstorm van 1566 is in Breda een groot aantal nieuwe straten aangelegd, de zogenaamde nieuwstraten. In de tweede helft van de dertiende eeuw werd rond de stad een aarden wal aangelegd als eerste omwalling. In de veertiende eeuw werd vóór of op deze wal een stenen muur gebouwd. In 1536 en daarna werden deze muren afgebroken en de achterliggende aarden wal afgegraven. In de stadsrekening van 1555 werd al opgemerkt dat de erven die langs de oude vesten of wallen lagen door verschillende mensen werden gebruikt en zelfs met huizen betimmerd zonder toestemming van de stad. Pas in 1561 kwam het tot een akkoord. De ‘erven daar de stads oude wallen eensdeels te liggen plagen’ werden opgemeten door meester Peter de Landmeter en verkocht. De ondergrond van de afgegraven wal werd gedeeltelijk gebruikt voor de aanleg van nieuwe straten. Zo ontstonden de huidige Vlaszak, Oude Vest, Houtmarkt, Karnemelkstraat en Nieuweweg. De breedte van deze straten was meestal twee roeden, dat is ruim tien meter.

Vlaszak

De nieuwe straat werd in 1565 aangeduid als ‘de Nijeuwe Straete van de Oude Gasthuijseijndsche Poerte ter Gevangenpoerte waert gaende’, een beetje omslachtige naam. In 1644 en later wordt de straat kortweg de Nieuweweg genoemd, niet te verwarren met de huidige Nieuweweg. In 1731 ontmoeten we voor het eerst de naam Achter de Vlaszak. De Vlaszak was de naam van het huis op de hoek van de Veemarktstraat. Een vlaszak is een zak om vlas in te doen. Misschien woonde hier een vlashandelaar. In 1829 al was deze naam ingekrompen tot Vlaszak zonder meer. In 1959 werden alle huizen hier afgebroken om de zogenaamde City-Ring aan te leggen. Deze heette aanvankelijk de Beijerd-Vlaszak, sinds 1977 enkel nog de Vlaszak

Archeologisch onderzoek

Het straatje de Vlaszak kon aangelegd worden omdat de stadsmuur en aarden wal rond 1536 werden afgebroken. Tijdens archeologisch onderzoek in 1976 werd over een grote lengte de stadsmuur aangetroffen met een deel van de Gasthuispoort. In 2015 werden de sporen van de achterliggende aarden wal uit de 13e eeuw zichtbaar. Bij de aanleg van een nieuw riool op de huidige Vlaszak werden ook muurtjes en keldertjes van enkele huisjes gevonden.

Br 20 15 aarden wal crop
In een leidingensleuf binnen de voormalige Sociale Dienst werden sporen aangetroffen van de middeleeuwse aarden wal

Literatuur

Lina de Jonge, "Tot behoef van de siecken ende armen", Archeologisch onderzoek naar het Bredase Gasthuis, 1958-2006 (Breda, 2013). Erfgoedrapport Breda 95.
Hans de Kievith en Gerard Otten, ‘”De stads oude wallen”, Archeologisch onderzoek en archiefonderzoek naar de middeleeuwse stadsverdediging vullen elkaar aan’, in ErfgoedBrief Breda nummer 14, voorjaar 2010 en nummer 17, zomer 2011.
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven