Stedenbouwkundig ongelukje
In de jaren negentig van de negentiende heeft het gemeentebestuur de noordzijde van het plein gefatsoeneerd door smalle repen van de openbare weg af te splitsen en deze aan aangrenzende eigenaren te verkopen op voorwaarde dat deze representatieve huizen zouden bouwen. Alle bestaande oude bebouwing aan het plein werd in de loop van de tijd gesloopt en vervangen door negentiende-eeuwse nieuwbouw, zodat het karakter nu overheersend negentiende-eeuws is. Alleen de onregelmatige rooilijn verraadt nog de gecompliceerde ontstaansgeschiedenis.
Het huidige Van Coothplein vormt dus de overgang van de oude stad naar het nieuwe Plan van Uitleg. Het is echter niet bepaald een voorbeeld van Parijse stedenbouw. Het is weliswaar een belangrijk scharnierpunt, maar de mogelijkheden van de locatie zijn niet uitgebuit. In Brussel of Parijs had men de schouwburg Concordia ongetwijfeld in de as van de Nieuwe Ginnekenstraat gezet en het plein zelf versierd met een monument.
Van Cooth
De (nu niet meer bestaande) Ambachtsschool op de hoek van het huidige Van Coothplein en de Markendaalseweg werd geopend op 15 september 1886. De bouw hiervan was betaald uit een kapitaal dat aan de gemeente Breda nagelaten was door de arts dr. L.F.W. van Cooth (1814-1880). Wethouder Ed. Guljé wijdde bij de opening enkele woorden aan ‘den edelen gever van deze instelling’, dr. Van Cooth, een ‘weldoener der menschheid’. Burgemeester mr. E. de Man Ez. ging hier op door en verklaarde Van Cooth een ‘weldaad voor het menschdom’. ‘Dr. Van Cooth heeft zichzelf een heerlijk monument gesticht door de daarstelling van deze schoone inrichting.’ ‘Elk gebouw, uit zijn legaat verrezen, wijst zijn naam aan en herinnert tot in lengte van dagen aan hetgeen dr. Van Cooth gedaan heeft voor Breda’, besloot De Man. In de raadsvergadering van 27 februari 1892 werd het Wapenplein Van Coothplein genaamd. Het was de eerste maal dat een recente Bredase persoonlijkheid op deze manier werd geëerd. Terecht dat dit plein zijn naam draagt, hij is immers degene geweest die de Ambachtsschool mogelijk heeft gemaakt. Het fraaie neorenaissance gebouw bestaat helaas niet meer. Het brandde, na jarenlange verwaarlozing, in 1979 af.
Kunstwerk
In 2006 werd het bronzen kunstwerk van Iris Bouwmeester, Kalypso genaamd, op het plein geplaatst. Het staat hier op een stedenbouwkundig juiste plek. Het vormt letterlijk het scharnier van de Nieuwe Ginnekenstraat naar het Van Coothplein en de oude Ginnekenstraat.
Archeologisch onderzoek
In 1986 zijn in en om de afgebrande molen het Fortuijn opgravingen uitgevoerd, waarbij resten van de voorafgaande watermolen zijn opgegraven. In 1998 werd naast de kiosk een deel van de Ginnekenpoort waargenomen.
Literatuur
Th. Boschman, J. de Rooy en M. van de Ven, Jubileumboek gemeentelijke technische school 1886-1986 (Breda, 1986).
F.A. Brekelmans, Honderd jaar Concordia Stadsschouwburg Breda (Breda, 1981).
Gerard Otten, De straten van Breda (Breda, 1988).
Gerard Otten, 'De ontmanteling van Breda en het Plan van Uitleg van Van Gendt, 1869-1881', in Jaarboek de Oranjeboom XLIV (1991).
Gerard Otten, 'De verstedelijking van de Ginnekenweg in de negentiende eeuw, Deel II: De ontmanteling van de vesting Breda en de aanleg van de tramlijn naar Ginneken’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 1993, nummer 1 en ‘Deel III: De tram als de definitieve stimulans voor de verstedelijking van de Ginnekenweg’, in nummer 2.
Gerard Otten, ‘Verheven tot de eer der straatnaamborden, Straten in Breda, genoemd naar personen’, ‘Deel 1: Inleiding’, in Engelbrecht van Nassau, jaargang 2015, nummer 1 en ‘Deel 2: Van het begin tot het kronigsjaar 1898’, in jaargang 2015, nummer 2.
