Frans Brekelmans

Personen
1917 tot 2012
D160a3e10cf6b89424113ffc7d1e4d77 D160a3e10cf6b89424113ffc7d1e4d77

Archivaris Frans Brekelmans in 1987, na zijn pensionering. Foto: Bea Hoeks-de Laat. (Beeldcollectie Stadsarchief Breda)

Stadsarchivaris

Franciscus Antonius Brekelmans werd geboren in 1917 in Stratum (tegenwoordig gemeente Eindhoven). Vanaf 1925 woonde hij in Princenhage. Hij heeft zich altijd sterk verbonden gevoeld met dit dorp. Hij is dan ook in 2012 vanuit de Sint-Martinuskerk in Princenhage begraven. In 1937 begon hij een opleiding tot archivaris. Na de Tweede Wereldooorlog voltooide hij zijn studie rechten aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. In 1965 promoveerde hij hier tot doctor in de rechtsgeleerdheid. Zijn proefschrift ging over de Belgische enclaves in Nederland (Baarle-Hertog en Baarle-Nassau).

Gemeentearchivaris

Ruim 25 jaar, van 1957 tot 1982 was hij gemeentearchivaris van Breda. Hij was een spreekwoordelijke archivaris van de oude stempel, meer geïnteresseerd in publicaties en geschiedschrijving dan in management en overleg. De computer was toen nog onbekend en alles werd met de hand geschreven. De studiezaal was een bijna sacrale ruimte, waar men alleen het geluid van knisperend papier en schrijvende pennen hoorde. Brekelmans was zeer formeel. Hij sprak iedereen aan met u. Alleen archivarissen met dezelfde rang als hij mochten hem met Frans aanspreken.

Historische artikelen

Hij heeft veel historische artikelen gepubliceerd waarvan velen nog steeds worden gebruikt. Hij speelde een grote rol in het uitbrengen van de ‘Geschiedenis van Breda’ en was een van de oprichters en jarenlang secretaris van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Stad en Land van Breda ‘De Oranjeboom’. Daarnaast was hij ook een tijdlang voorzitter van de Heemkundige Kring Breda.

Monumentenzorg

Brekelmans heeft zich in de jaren vijftig en zestig ingezet voor de monumentenzorg en voor het behoud van het stadsbeeld van Breda. De historische schoonheid van de binnenstad ging hem aan het hart. In deze tijd werd de Haven gedempt, werd er een city-ring rond de binnenstad getrokken en werden de grote neogotische kerken in de binnenstad gesloopt. De Monumentenwet dateert van 1963, maar voor die tijd was al heel wat verdwenen, onder andere de Gasthuiskapel. Brekelmans heeft meegeholpen in Breda en in het buitengebied honderden rijksmonumenten aan te wijzen volgens de wet van 1963. Hij schreef verschillende artikelen over panden in de oude binnenstad, waarmee hij in feite vooruitliep op het tegenwoordige bouwhistorisch onderzoek en heeft hijzich ook ingezet voor de herbouw van de Synagoge in de Schoolstraat.

Straatnamen

Brekelmans hield zich bezig met culturele planologie, voordat dit begrip was uitgevonden. In de jaren zestig zorgde hij er voor dat nieuwe straatnamen ontleend werden aan oude veldnamen ter plekke. Hij probeerde ook de oude huisnamen in de binnenstad weer te laten herleven en heeft heel veel geschreven over de landgoederen rond de stad, onder andere over Bouvigne, Vrederust en Wolfslaar. Dit zijn nog steeds standaardwerken.

Archeologie

In de jaren vijftig en zestig werd er nog weinig aan archeologie gedaan. Samen met Bert Moelands en de Archeologische Werkgroep Breda zorgde Brekelmans er voor dat in 1976 de Gasthuispoort en een gedeelte van de stadsmuur aan de Vlaszak werd opgegraven. Het artikel dat hij publiceerde over de stadsmuur van Breda is nog steeds een standaardwerk.

De Nassaus

Tenslotte was hij betrokken bij de promotie van het Nassauverleden van de stad. Zo was hij aanwezig bij het ondertekenen van het protocol bij de oprichting van de Unie van Oranjesteden in 1963 en bij koninklijke bezoeken gaf hij uitleg bij de Nassaugraven in de Grote Kerk.

Literatuur

Frans Gooskens, ‘In memoriam dr. Franciscus Antonius Brekelmans’, in Jaarboek de Oranjeboom LXV (2012).
Gerard Otten, ‘Frans Brekelmans overleden’, in ErfgoedBrief Breda nummer 20, winter 2012-2013.

Deel dit artikel

Nieuwsbrief

Ook interessant

Idee icoon

Mis je iets? Informatie onjuist? Ideeën?

Mail je reactie
Erfgoedweb is een initiatief van
gemeente Breda
chevron-up Scroll naar boven