Prins Willem III (1650-1702) hield in 1678 zijn Blijde Inkomst in Breda. Hij was een vorst van Europees formaat. In 1689 werden hij en zijn vrouw Mary Stuart koning en koningin van Groot-Brittannië. De kapitaalkrachtige Willem verbleef regelmatig in Breda om te jagen in de bossen en liet zijn residentie aanpassen aan de eisen van zijn tijd. In 1682 werd de vesting gemoderniseerd en werden steenwegen aangelegd naar Ginneken en Princenhage. Van 1686 tot 1695 werd het paleis van Hendrik III eindelijk voltooid en werd het Valkenberg gemoderniseerd. Het beeld van Hercules in het park herinnert hier nog aan. De bossen rond Breda en het verbindende drevensysteem werden uitgebreid. Willem III liet meerdere paleizen bouwen, omringd door prachtige tuinen, zoals het Loo bij Apeldoorn (1684) en Hampton Court bij Londen (1689-1694).
Blijde inkomst Willem III
Herculesbeeld in het Valkenberg
Vuile Jan
In de landschappelijke stijl van Park Valkenberg valt het strakke, vierkante perk met in het midden een beeld behoorlijk op. Onder Willem III werd het Valkenberg ingericht als een formele paleistuin bij het Kasteel van Breda. Een strak ingericht park met zeventien klassieke beelden. Een van die beelden is in 1887 teruggevonden. Het werd uit een vijver gevist.
Het beeld stelt Hercules voor. Bij de herinrichting van het park in 1991 is een van de vierkante perken uit de tijd van stadhouder-koning Willem III opnieuw aangelegd met een kopie van het beeld. Het kwetsbare zandstenen zeventiende eeuwse origineel staat nu binnen bij de Kloosterkazerne. Het originele beeld is weer een kopie van de beroemde Farnese Hercules, een romeinse kopie van een grieks beeld dat werd opgegraven in Rome de zestiende eeuw. Het werd op slag beroemd en geprezen om de weergave van de spieren. Het is dan ook door veel kunstenaars nagetekend en via prenten verspreid.
De Griekse halfgod was behalve heel erg sterk ook slim en werd beroemd door de twaalf onmenselijke werken die hij moest uitvoeren voor koning Eurysthus. Het eerste en het elfde van die werken zijn weergegeven in het beeld middels attributen. Ten eerste leunt Hercules op de zware knots waarmee hij de Nemeïsche leeuw heeft neergeslagen om hem vervolgens te wurgen. De pels van de leeuw hangt over de knots. De gouden pels was ondoordringbaar en we zien Hercules dan ook wel afgebeeld terwijl hij de pels draagt met de leeuwenkop op zijn hoofd. Op zijn rug houdt hij drie gouden appels verborgen, die hij moest stelen uit de tuin van de Hesperiden. Diegene die van de appels at werd onsterfelijk.
Het beeld in het Valkenberg heeft nóg een verborgen verhaal. Waar de originele Farnese Hercules geheel naakt is, heeft het beeld in het Breda een lendendoekje. Dat vertelt ons hoe de zeventiende eeuwse hofhouding dacht over naakt.
In de twintigste eeuw werd het beeld in het Valkenberg in de volksmond Vuile Jan genoemd, wellicht vanwege de schaarse kleding. Andere bronnen vertellen dat vuil slaat op het verweerde uiterlijk.
Ook interessant
